China viert het Jaar van de Tijger

Waarom vieren Chinezen een eigen nieuwjaar?

China kent een eigen kalender gebaseerd op de maancyclus. Volgens die kalender begint het nieuwe jaar op de tweede nieuwe maan na de zonnewende; dit jaar op dinsdag 1 februari. Vanwege die maancyclus 'zweeft' de datum van Chinees Nieuwjaar altijd tussen eind januari en begin februari.

De Chinese kalender speelt in het dagelijks leven een steeds kleinere rol. In de keizerlijke tijd was China erg op zichzelf gericht en maakte het niet zoveel uit dat ze een eigen kalender hanteerde. Maar naarmate China meer met het buitenland te maken kreeg, gaf dat praktische problemen. Na de laatste keizer werd in 1912 besloten de internationale (Gregoriaanse) kalender over te nemen.

Eerlijk is eerlijk. De Chinese kalender is ook niet altijd even praktisch; een jaar kent twaalf maanden van 29,5 dagen (=een maancyclus). Maar de aarde draait in 365 dagen om de zon. Daarom heb je eens per drie jaar een hele schrikkelmaand nodig om niet uit de pas te gaan lopen met de seizoenen die op de zonkalender zijn gebaseerd.

Hoewel de Chinese kalender in het dagelijks gebruik geen praktische functie meer heeft, speelt die nog wel een belangrijke rol bij het vaststellen van de data van traditionele Chinese feestdagen en bij astrologie.

 

Hoe belangrijk is Chinees Nieuwjaar?

Het is het belangrijkste feest voor Chinezen. Het wordt ook wel het Lentefestival genoemd, omdat rond deze tijd de natuur begint te ontwaken. Chinezen beschouwen het nieuwe jaar in meerdere opzichten als een nieuwe start: het huis wordt voor de jaarwisseling opgeruimd, je koopt nieuwe kleren en schulden worden afbetaald.

Het is een echt familiefeest en dat betekent in een land als China dat normaal gesproken honderden miljoenen mensen op reis gaan. Veel migrantarbeiders zien hun ouders, hun vrouw en hun kinderen alleen in deze periode. Dat betekent dat het wekenlang een chaos is op vliegvelden, trein- en busstations en op de weg. Soms spreekt men wel spottend van de Grote Trek, maar die twee miljoen gnoes, zebra's en gazelles die ieder jaar door de Serengeti trekken vallen in het niet bij de mensenmassa die tijdens deze feestperiode door China reist.

Chinezen hebben niet zoveel vrije dagen en kunnen die meestal ook niet naar eigen inzicht opnemen. Chinees Nieuwjaar is één van de twee periodes dat iedereen verplicht een week lang vrij is, de zogeheten Gouden Week. In de praktijk zijn veel mensen veel langer vrij dan die zeven dagen, al was het maar omdat het onmogelijk is om alle reizigers ondanks de inzet van extra treinen, vliegtuigen en alles wat rijdt in zo'n korte periode te vervoeren.

De feestperiode eindigt officieel op de vijftiende dag van het nieuwe jaar met het Lantaarnfestival. Daarna gaan scholieren en studenten weer aan de slag.

 

Hoe viert een Chinees oud en nieuw?

Bij voorkeur met zijn familie. Er wordt gegeten, traditioneel dumplings (jiaozi) en ook vaak vis; het een staat voor een lang leven en de ander symboliseert overvloed.

Er worden cadeautjes uitgewisseld, soms rode envelopjes met een geldbedrag. Op oudjaaravond staat in veel Chinese huiskamers het CCTV Nieuwjaargala aan. Dit is het bestbekeken tv-programma ter wereld met meer dan 700 miljoen kijkers! Niet dat de Chinezen er erg enthousiast over zijn; er is ieder jaar veel kritiek op het programma en op sociale media wordt de draak gestoken (pun intended) over het oubollige karakter van de show.

En natuurlijk wordt er om middernacht vuurwerk afgestoken om kwade geesten te verdrijven. Net zoals voorgaande jaren proberen veel steden het afsteken van vuurwerk te beperken, maar daar laat de gemiddelde Chinees zich weinig gelegen aan liggen.

Omdat het een van de weinige periodes is dat Chinezen een paar dagen achter elkaar vrij zijn, grijpen veel mensen de gelegenheid aan toeristische uitstapjes te maken. 

 

Heeft de Corona-pandemie dit jaar nog gevolgen voor de viering van Chinees Nieuwjaar?

Uiteraard. In China is het virus behoorlijk onder controle, maar er zijn nog steeds lokale uitbraken die aangeven dat Corona niet helemaal weg is en ook de -besmettelijker- Omicron-variant wordt gevreesd. En deskundigen weten nog niet goed of de Chinese vaccins ook effectief tegen Omicron beschermen.

Een verbod durft de overheid niet aan. Je ziet wel dat er maatregelen worden genomen om de reislust af te remmen. Thuisblijvers krijgen allerlei voordeeltjes, zoals beltegoed, kortingsbonnen en extra salaris voor wie doorwerkt. Voor sommige overheidsfunctionarissen zijn de verloven ingetrokken; ook een manier om mensen thuis te houden.

Voor wie het normaal al niet zo breed heeft zijn die financiële prikkels aantrekkelijk. Aan de andere kant is de sociale druk om met dit belangrijke feest thuis te zijn groot. Wat dit jaar een rol speelt is dat het de derde opeenvolgende keer is dat de overheid het reizen ontraadt. Sommige mensen hebben hun familie al twee jaar niet gezien. Dan wordt het wel heel lastig om iedereen te overtuigen thuis te blijven.

 

Hoe zit het met de Chinese astrologie?

Anders dan de westerse horoscoop met zijn twaalf sterrenbeelden in een jaar, kent China zijn eigen astrologie op basis van een dierenriem van twaalf tekens. Ieder maanjaar heeft zijn eigen teken en na twaalf jaar begint die cyclus weer opnieuw.

Ieder teken heeft zijn plus- en minpunten en dat geldt ook voor de tijger. Het zal je niet verbazen dat Chinezen aan de tijger eigenschappen als dapper- en onverschrokkenheid toeschrijven. Andere eigenschappen zijn snel, avontuurlijk, energiek en doelgerichtheid. Maar ook compromisloos, ijdel en onvoorwaardelijkheid. Dit geldt dus niet alleen voor de kinderen die komend jaar worden geboren, maar ook voor iedereen met als geboortejaar 2010, 1998, 1986, 1974, 1962 etc, waarbij het Chinese jaar dus niet precies gelijk loopt aan het kalenderjaar.

Om het nog ingewikkelder te maken kent de Chinese astrologie naast de twaalf tekens ook nog vijf elementen. Voor dit jaar is dat water. De watertijger dus, waarbij water onder meer staat voor de kleur zwart en invloed van de planeet Mercurius.

 

Allemaal mooi en aardig, maar wat brengt het Jaar van de Tijger ons?

We komen uit het Jaar van de Os, het tweede van de twaalf tekens. Vorig jaar schreef ik nog dat veel Chinezen hoopten op economisch herstel na het rampjaar 2020. Dat bleek heel goed te kloppen; de Chinese economie deed het boven verwachting goed en ook de beurskoersen gingen wereldwijd door het dak. Echt een bull market.

En wat gaat die tijger brengen? Het wordt in ieder geval een turbulent jaar, waarbij de emoties (tussen de wereldmachten?) hoog kunnen oplopen. De compromisloze tijger lijkt dan geen goed voorteken. Maar tegelijkertijd is de tijger energiek, doelgericht en avontuurlijk. En de watertijger staat onder invloed van Mercurius en dat is weer de god van de handel. Daarom rekenen veel Chinese astrologen op een daverende verrassing komend jaar: geen conflict, maar dappere leiders die over hun eigen schaduw heen stappen en met verrassende oplossingen komen. Geen garantie op succes. Maar een mooie gedachte om het nieuwe jaar mee in te gaan.

Xinnian Kuaile!

 

 

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. 

zaterdag 29 januari 2022