De draai van Biden over Taiwan

"We zijn het [met China] eens over waarvoor we lang geleden hebben getekend. Dat er een Eén China-beleid is en dat Taiwan zijn eigen beslissingen neemt over zijn onafhankelijkheid. We bewegen niet. We moedigen ze niet aan onafhankelijk te zijn. Dat is hun beslissing."

 

"Zullen Amerikaanse troepen het eiland verdedigen?"

 

"Ja. Als er een inderdaad een aanval zonder precedent zou plaatsvinden."

 

"Dus anders dan in Oekraïne, zullen Amerikaanse troepen Taiwan verdedigen in het geval van een Chinese invasie?"

 

"Ja."

 

Drie keer eerder leek president Biden in de afgelopen twaalf maanden te zeggen dat Amerika zijn beleid van strategische ambiguïteit rondom Taiwan had losgelaten. Omdat de formuleringen steeds ruimte lieten voor interpretatie en zijn medewerkers vervolgens haastig verklaarden dat het Amerikaanse Taiwan-beleid niet is gewijzigd, leek Biden zich ongelukkig te hebben uitgelaten in zijn waarschuwingen aan het adres van China.

Ik betoogde in mei nog in een blog dat zijn woorden in het licht van de Russische invasie in Oekraïne moesten worden gezien; een herinnering aan Beijing dat ze niet moesten denken zomaar even Taiwan binnen te vallen terwijl de wereld werkloos toe zal kijken. Militaire hulp zoals aan Oekraïne, ja. Maar een belofte troepen te sturen? Nee, dat vermoedde ik niet.

 

Weinig ruimte voor interpretatie

Ik moet mijn mening bijstellen, na het afgelopen zondag uitgezonden interview met Biden in het onvolprezen CBS-actualiteitenprogramma 60 Minutes. Dat ligt deels aan de precieze vraagstelling van interviewer Scott Pelley: "Dus anders dan in Oekraïne, zullen Amerikaanse troepen Taiwan verdedigen in het geval van een Chinese invasie?" Biden dacht even na en antwoordde toen zonder een spoor van twijfel "Ja".

Ondanks ontkenningen van zijn medewerkers, laat deze formulering weinig ruimte voor een andere interpretatie of dat hier wellicht sprake is van een (vierde) verspreking. Hier beloofde de president van de Verenigde Staten dat hij troepen zal sturen om Taiwan te verdedigen bij een Chinese inval. Het enige onduidelijke zat hem in wat de president vlak daarvoor zei over "een aanval zonder precedent". Er is overduidelijk geen precedent van een Chinese invasie in Taiwan. Bedoelde hij in plaats van een "unprecedented attack" wellicht een "unprovoked attack"?

 

Rode lijn

Maar het is vooral zijn opmerking over Taiwans onafhankelijkheid die mij sterkt in de gedachte dat Biden het Amerikaanse beleid heeft gewijzigd: "We moedigen ze niet aan onafhankelijk te zijn. Dat is hun beslissing." Dat is echt een draai ten opzichte van het bestaande beleid, waarin de VS Taiwan impliciet ontmoedigen de onafhankelijkheid uit te roepen. Laat staan dat dit in 1972 met China zo is afgesproken.

Het beleid van strategische ambiguïteit werkte twee kanten op. Het moest China in het ongewisse laten hoe de VS zullen reageren in het geval van militaire agressie, maar tegelijkertijd de Taiwanezen ervan weerhouden al te drieste dingen te doen die een Chinese militaire reactie kon uitlokken. De onafhankelijkheid uitroepen is voor Beijing een rode lijn - dat weet Biden natuurlijk ook. Door in één adem te betogen dat Taiwan zelf over onafhankelijk gaat, dat de VS de onafhankelijkheid niet ontmoedigen én te hulp schieten in het geval van een aanval (unprecedented of unprovoked), laat geen andere conclusie dat Biden de ambiguïteit laat varen.

 

Vlucht naar voren

Dat juist nu Biden zo'n toezegging doet is best opvallend. Want waar de VS sinds de Tweede Wereldoorlog onbetwist over het sterkste leger op aarde beschikten, is China qua militaire kracht dichterbij gekropen. Het moderniseerde zijn luchtmacht, bouwde marineschepen die verder van het eigen land kunnen opereren en het investeerde vooral in raketten die ook een superieure tegenstander flink kunnen raken. Is dit een garantie die de VS in dit tijdsgewricht gestand kunnen en willen doen?

Het strategisch belang van Taiwan is groot, zeker voor Amerika's bondgenoten in de regio. En als de twee grootmachten ergens met de neuzen dicht tegen elkaar staan, dan is het hier. Taiwan opgeven zou het einde van de Amerikaanse hegemonie in de wereld betekenen. Kiest Biden hier de vlucht naar voren?

 

Piketpaaltjes verzet

Zijn timing is niet slecht. Amerikaanse analisten zijn ervan overtuigd dat China nog dit decennium zal proberen Taiwan onder controle te krijgen - goedschiks of kwaadschiks. De klok tikt. Maar China staat momenteel verzwakt in de wereld doordat het Poetins veldtocht in Oekraïne niet wil afkeuren. Daardoor klitten Westerse landen weer samen en scharen zich achter het Amerikaanse leiderschap in de wereld. Maar ook elders kijken regeringen argwanend naar hoe Rusland zomaar een soeverein land onder de voet loopt. Niet in het minst de voormalige Sovjet-republieken in Centraal-Azië waar China een voet tussen de deur wil krijgen.

President Xi Jinping heeft gecalculeerd dat hij Poetin en Rusland hard kan gebruiken, maar zich vergist dat de oorlog maar een paar dagen zou duren waarna iedereen kon doen alsof er niets was gebeurd. In plaats van een toegevoegde waarde is Poetin voor Xi veranderd in een risico.  Voor China maakt dat het steeds lastiger om over andere soevereiniteitskwesties stelling te nemen. Biden heeft goed gekeken hoe Xi doorgaans de piketpaaltjes steeds een beetje verzet. Te weinig om er een conflict mee uit te lokken. Maar voldoende om de status quo te veranderen.

 

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!

donderdag 22 september 2022