Veel slecht nieuws over de Chinese economie de afgelopen weken. Hoe moeten we de berichten duiden en wat moet er gebeuren om de haperende economische motor weer aan de praat te krijgen, vraag ik aan Arjen van Dijkhuizen, senior econoom van ABN-Amro in een mail-Q&A.
Verminderde export, binnenlandse consumptie laag, deflatie. President Biden sprak zelfs van 'een tikkende tijdbom'. Hoe erg is het?
"China kampt met allerlei vormen van tegenwind. Het afschaffen van ‘Zero-Covid’ is geen toverstafje dat alle problemen waar China mee kampt zo maar oplost. Sterker nog, het jarenlange strenge beleid richting de eigen bevolking en bedrijven, zoals Zero-Covid, maar ook bijvoorbeeld de crackdown van bepaalde internetbedrijven en het drie-rode-lijnenbeleid in vastgoed, heeft littekens veroorzaakt en het vertrouwen aangetast."
"Inderdaad is ook de exportmotor flink gaan sputteren. Tijdens de pandemie bleek de Chinese export sterk te profiteren van de rotatie in de mondiale vraag (minder diensten, meer goederen). China is immers de maakfabriek van de wereld en zeker ook van producten waarnaar tijdens de pandemie veel vraag was (computerapparatuur, medische artikelen etc). Dit jaar heeft de Chinese export te kampen met een afkoeling van de mondiale vraag bovenop een rotatie terug naar diensten."
"Verder spelen ook nog de aanhoudende spanningen met de VS/het Westen over tech en Taiwan. De regering-Biden blijft doorgaan met het invoeren van restricties op bepaalde uitvoer en investeringen richting China. De Chinezen hielden zich lange tijd in, maar komen nu met tegenmaatregelen. Wel is het zo dat de Amerikanen met een aantal bezoeken aan Beijing trachten om de relatie niet volledig te laten ontsporen. Onder andere minister van financiën Yellen maakte onlangs duidelijk dat het de VS gaat om een aantal gevoelige sectoren (waaronder hoogwaardige chips), vanuit een belang van nationale veiligheid en niet om een volledige ontkoppeling. Of zoals de Amerikaanse veiligheidsadviseur Jake Sullivan het noemt: een ‘Small Yard, High Fence’-strategie."
De Chinese economie kampt daarnaast met een aantal systeemrisico's. Laten we eens beginnen met de vastgoedmarkt. Hoe groot is dit probleem?
"De issues in de vastgoedsector vormen op dit moment het meest serieuze probleem waar de Chinese autoriteiten mee kampen. Om de economie te kunnen stabiliseren moeten ze daar echt oplossingen gaan vinden. De financiële stress vanuit de vastgoedsector is in de zomer toegenomen met berichten dat behalve Evergrande ook een andere vastgoedreus Country Garden Group in betalingsproblemen verkeert. De vastgoedsector is belangrijk voor China, omdat de sector volgens een brede definitie – afhankelijk van wat je allemaal meetelt – circa een kwart van de economie raakt."
"De problemen spelen al enkele jaren en hebben deels te maken met een forse aanscherping van het overheidsbeleid voor de vastgoedsector, het zogenoemde drie-rode-lijnenbeleid. De overheid wilde namelijk af van de overmatige schuldopbouw (leverage) in de vastgoedsector. Twee jaar geleden kwam vastgoedreus Evergrande al in problemen en in de afgelopen jaren is de vastgoedsector blijven voortmodderen. Omdat meer projectontwikkelaars in financieringsproblemen kwamen konden bepaalde bouwprojecten niet worden voltooid. Dat leidde vorig jaar nog tot een zogenoemde hypotheekboycot, omdat Chinese huizenkopers het beu waren om hypotheekverplichtingen na te komen terwijl hun toekomstige woning niet werd afgebouwd."
"Zero-Covid hielp ook niet mee bij het stabiliseren van de vastgoedmarkt. Na het afschaffing van het Zero-Covidbeleid eind 2022 nam het aantal huizenverkopen begin 2023 even snel toe, maar dat effect bleek tijdelijk. De overheid wil een systeemcrisis vermijden, maar niet ten koste van alles (‘moral hazard’). En men wil zeker af van de economische vliegwielfunctie van de vastgoedsector. Wel zie je de laatste tijd dat de overheid gerichte steunmaatregelen opvoert en regels versoepelt om de woningmarkt te ondersteunen."
Vervolgens denk je dan ook aan China's schuldenberg. Hoe zorgelijk is die?
"De schuldenberg is een van de belangrijkste uitdagingen voor China, zeker op de wat langere termijn. De totale hoeveelheid uitstaand krediet is sinds de wereldwijde financiële crisis gestaag toegenomen en komt inmiddels overeen met zo’n 300% van het bbp. En dat betreft dan alleen de schuld die uitstaat in de reële economie (dus niet bij de financiële sector zelf). Ook zitten allerlei vormen van hidden debt (bijvoorbeeld via financieringsvehikels van lagere overheden) niet in dit cijfer."
"Zoals gezegd is de schuldopbouw voor een groot deel afkomstig van de vastgoedsector. De autoriteiten realiseren zich wel degelijk dat de schuldenberg een uitdaging is. Dat is voor hen ook een van de lessen die ze uit de Japan-crisis van eind vorige eeuw hebben getrokken. Dat verklaart ook waarom ze in de afgelopen jaren verschillende campagnes hebben gevoerd om de totale leverage onder controle te houden. Zoals het drie-rode-lijnenbeleid, maar ook de financial deleveraging campaign van enkele jaren terug. De snelheid waarmee de leverage is opgebouwd is in de loop der jaren gemiddeld dan ook wel afgenomen."
"China heeft wel als voordeel dat de schuldenproblematiek grotendeels een lokaal probleem is. Het zijn simpel gezegd schulden van Chinese banken aan Chinese bedrijven, die luiden in yuan. Een schuldencrisis kan dus moeilijk van buitenaf worden getriggered. Dat geeft de overheid meer tijd om in geval van een crisis een ordelijke oplossing te zoeken. Maar let op: een overmatige schuldenberg tast het groeipotentieel op langere termijn aan. Bovendien kan de overheid ook niet meer alles overeind houden en wil men dat ook niet."
De Amerikaanse minister van handel Gina Raimundo noemde China momenteel 'uninvestable'. Je ziet idd FDI in China afnemen en verminderde honger naar Chinese aandelen, maar van structurele desinvesteringen lijkt geen sprake. Hoe univestable is China eigenlijk?
"Dat is vooral een vraag die beleggers zelf moeten beantwoorden. Dat zal sterk afhangen van de eigen risicobereidheid en de regelgeving. Voor sommige Amerikaanse (institutionele) beleggers wordt het mede vanwege de aanscherping van restricties steeds lastiger om in China te beleggen. Wel kun je in het algemeen zeggen dat in de afgelopen jaren de (geo)politieke risicopremie voor het beleggen in China is toegenomen. Ook helpt intransparantie niet mee: China is bijvoorbeeld gestopt met het publiceren van consumentenvertrouwen en jeugdwerkloosheid."
"Uit cijfers van het IIF zien we dat buitenlandse beleggingen in Chinese aandelen en obligaties vorig jaar een flinke klap kregen, vooral na de Russische inval in Oekraïne en de grootschalige Omicron-lockdowns in China maar ook eind 2022 (protesten na lockdowns etc). Na de Zero-Covid-exit vond er wel wat herstel van deze instroom plaats, maar dat was relatief bescheiden. Toch was er ook in 2023 volgens de IIF-cijfers regelmatig een netto-instroom via beleggingen in aandelen en in juli na lange tijd ook weer in obligaties."
De Chinese overheid draait aan een paar knoppen om de economische motor aan de gang te krijgen. Gaat dit helpen of ontkomt Beijing er niet aan een aantal hervormingen door te voeren om het consumentenvertrouwen en ondernemerschap van de private sector op te krikken?
"Wij roepen al een hele tijd dat we verwachten dat de centrale bank een stapsgewijze monetaire verruiming gaat doorvoeren en de overheid met gerichte steunmaatregelen gaat komen, maar dat we geen kredietkanon verwachten. En dat is inderdaad wat er gebeurt. De centrale bank heeft enkele beleidsrentes in kleine stapjes verlaagd en zorgt voor liquiditeitssteun. De overheid voert de steunmaatregelen aan de vastgoedsector en aan de binnenlandse bestedingen geleidelijk en gericht op."
"Veel beleggers willen het liefst een ‘credit bazooka’ en waren lange tijd teleurgesteld over de gerichte steunmaatregelen. Recentelijk lijkt het tij iets te keren en het sentiment weer wat te verbeteren. De overheid maakt nu wel serieus werk van het versoepelen van richtlijnen voor de vastgoedsector. Zo hoeven huizenkopers veel minder eigen geld in te leggen en komen ze in aanmerking voor lagere hypotheekrentes. Die beleidsversoepeling wordt op centraal niveau ingezet, maar moet op lokaal niveau worden overgenomen. En je ziet nu een aantal grote steden dat inderdaad doen. De verwachting is dat dat de huizenverkopen gaat helpen en dat zou een eerste stap zijn naar stabilisering van de vastgoedsector."
"Beijing wil inderdaad structureel het vertrouwen van consumenten en bedrijven herstellen. Men heeft bijvoorbeeld aangegeven dat de crackdown op internetbedrijven nu officieel ten einde is. En de overheid heeft sterk ingezet op het afronden van stilgevallen woningbouwtrajecten. Maar vertrouwensherstel kan tijd kosten. Structurele hervormingen blijven noodzakelijk wil China het doel om op termijn de binnenlandse consumptie een belangrijker groeipilaar te laten zijn kunnen verwezenlijken."
Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een
donatie te doen via PayPal of met creditcard. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!
