Kieswijzer: het D66-programma over China

Wat valt als eerste op: D66 profileert zich als kampioen klimaattransitie en duurzaamheid met een onwaarschijnlijk gedetailleerd programma, dat dus ook dik is: 244 pagina’s!

China

Hoe vaak wordt China genoemd: vijf keer volgens de zoekfunctie, maar ik telde tenminste tien verwijzingen.

• Verkleinen van de afhankelijkheid van landen als China wordt meermaals genoemd, onder meer in de context van grondstoffen en productie- en recyclecapaciteit die noodzakelijk zijn voor de transitie naar een klimaatneutrale en circulaire economie  Afhankelijkheid afbouwen door middel van "een Europees ingestoken, nationale grondstoffenstrategie".
• Op Europees niveau streeft D66 naar onafhankelijkheid van essentiële producten en diensten. Stimuleren van sectoren waarin Nederland een unieke en leidende positie heeft.
• Maar: Samen met de VS en andere democratische landen Chinese dominantie in duurzame sectoren verbreken met het groenste handelsakkoord ooit. 
• Europa moet essentiële genees- en hulpmiddelen zelf gaan produceren. D66 wil een voorraadverplichting om in geval van een (tijdelijk) tekort over een paar weken medicatie te beschikken. 
• Europa moet concurreren met de VS en China op het gebied van nieuwe technologieën, zoals 6G en kwantumtechnologie. Tegelijkertijd moet Nederland voorop lopen op innovatie en technologie in strategische sectoren, zoals de chipmarkt en 6G (Dat laatste wordt lachen, er is geen enkel Nederlands bedrijf actief in die markt; FS).
• Grenzen aan het gebruik van technologie, hardware en software die een veiligheidsrisico met zich meebrengen uit landen die als strategische opponenten worden beschouwd. Bij voorkeur gebruikmaken van Europese leveranciers van netwerkapparatuur.
• Kennisinstellingen bewustmaken van risico’s op diefstal bij samenwerking met wetenschappers, studenten en instellingen uit landen die D66 als strategische opponenten beschouwt.
• D66 kwalificeert China als systeemrivaal en 'een gevaar voor de liberale wereldorde'.
• Bevorderen mensenrechten van Oeigoeren, Tibetanen en andere minderheden in China. Formele erkenning door de regering van de 'genocide op de Oeigoeren'.
• Zelfbeschikkingsrecht voor de bevolking van Taiwan. Nederland bevordert de relaties met Taiwan op alle mogelijke manieren. 
• Tegengaan van ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Bescherming van nieuwkomers die te maken hebben met intimidatie vanuit hun land van herkomst. Maatschappelijke instellingen worden verplicht openheid te geven over buitenlandse geldstromen en ontvangsten in natura.
• Lesmateriaal bij door buitenland gefinancierd onderwijs, wordt openbaar. De waarden van de Nederlandse rechtsstaat mogen niet in het gedrang komen, in welk onderwijs dan ook (Deze twee laatste punten zijn niet specifiek op China gericht, maar raken bv Confucius Instituten wel; FS).

Geopolitiek

• Versterken rol EU als geopolitieke speler. Alleen in EU-verband kan Nederland de dialoog (hier is denkelijk confrontatie bedoeld; FS) aangaan met landen zoals China, India en Turkije. Een gezamenlijk buitenlandbeleid is noodzakelijk als tegenwicht tegen internationale agressie, onderdrukking van minderheden en mensenrechtenschendingen. 
• Een Europese strategie voor veiligheid en defensie. Meer Europese defensiesamenwerking. Wel één Europees leger, maar binnen de NAVO.
• Afbouwen van alle afhankelijkheden, zeker van 'foute regimes'. "Te lang hebben we ons als Europa afhankelijk gemaakt van Rusland voor onze energie, van China voor onze welvaart en van Amerika voor onze veiligheid." Inzetten op strategisch grondstofbeheer, duurzame energie, screening van in- en uitgaande investeringen en bescherming van vitale infrastructuur. 
• Bovendien: een sterk verbond met ‘vrije landen’ om onze waarden te beschermen (de aanhalingstekens zijn dit keer van D66 zelf; FS).
• Ook na 2026 twee procent BNP naar Defensie.
• Een Eurocommissaris voor Defensie die toeziet op het versterken van de Europese defensie-industrie.
• Afschaffen veto’s in de Europese Raad, ook op het gebied van buitenlandbeleid en defensie.

Open economie

• Versnelde opschaling van batterijproductie in Nederland. 
• Bevorderen van lokaal en regionaal vraag en aanbod, waardoor producten minder lange afstanden hoeven af te leggen.
• Versterken hoogwaardige diensten en complexe technologische activiteiten, zoals de halfgeleiderindustrie, medische technologie, biotechnologie en watermanagement door het faciliteren van passende opleidingen, financiële prikkels, subsidies voor onderzoek en innovatie en gerichte kennismigratie.
• Sectoren die niet bijdragen aan brede welvaart zullen radicaal moeten verduurzamen, krimpen of verdwijnen. 
• Extra geld voor onderzoek en innovatie. Toewerken naar Lissabon- doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden. Ambassades moeten internationale samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie op bevorderen. 
• Engels mag de voertaal van een opleiding in Nederland zijn, mits het van meerwaarde is. Focus op internationale onderwijsprogramma’s die de kenniseconomie helpen ontwikkelen en waaraan grote behoefte is op de Nederlandse arbeidsmarkt. Meer beurzen voor interationaal talent.
• Maar: Onderwijsinstellingen stellen samen met de gemeente een streefgetal voor het maximumaantal internationale studenten vast.

Opmerkelijk: D66 is de overzeese gebiedsdelen niet vergeten: Nos ta un Reino.

Conclusie: D66 zet de kritische houding ten aanzien van China die de huidige kamerfractie heeft ingezet voort, ook daar waar het kabinet voor een wat evenwichtigere koers koos. Niet met zulke uitgesproken kwalificaties als de VVD, maar op een wat zakelijker toon.

Volgende keer: de GL-PvdA..