Kieswijzer: het CDA-programma over China

Wat valt als eerste op: zo CDA is het CDA-programma lang niet geweest: van carnaval tot carbidschieten en van Parade tot Paasvuur.

China

Hoe vaak wordt China genoemd: ik turfde drie keer.

• Een strategisch autonoom en concurrerend Europa kan niet afhankelijk zijn van "onbetrouwbare staten" als Rusland voor haar energie, of zijn havens of technologie in de uitverkoop doen aan China.
• Europa moet zoveel mogelijk zelf voorzien in de vitale levensbehoeften van deze eeuw, van voedselzekerheid tot medische producten, geavanceerde chips en energie. Waar dit niet mogelijk is streven naar een gebalanceerde wederzijdse afhankelijkheid. Daarvoor is het nodig dat bedrijven en markt beter worden beschermd tegen oneerlijke, vaak door de staat gefinancierde, concurrentie van buiten de EU.
• Weren van spionage verdachte bedrijven uit de telecom-infrastructuren (ik neem tenminste aan dat het hier over Chinese bedrijven gaat, niet Amerikaanse, hoewel dat wel zou kunnen; FS).

Geopolitiek

• Streven naar digitale Europese soevereiniteit, vanwege privacy en weerbaarheid tegen digitale spionage en cybercrime van andere machtsblokken.
• Zo nodig ontwikkelt de overheid eigen cloud- en communicatiediensten, al dan niet in samenwerking binnen Europa (Zo nodig en al dan niet; FS).
• Om in vrijheid en verbondenheid te kunnen leven is een sterke Europese Unie nodig, waarin Nederland een betrouwbare bondgenoot is. 
• Opheffen veto op buitenlands beleid in de EU, maar alleen bij het veroordelen van mensenrechtenschendingen en het opstellen van sanctielijsten. "Zo voorkomen we dat één lidstaat kritiek op en sancties tegen landen als China en Rusland kan tegenhouden." 
• Strategische allianties vormen met andere Europese landen buiten de EU. Investeren in sterkere banden met democratische landen in heel de wereld. 
• Het beschermen van mensenrechten, waaronder geloofsvrijheid, vrijheid van meningsuiting en gelijke rechten voor LHBTIQ+’ers, is een speerpunt van het buitenlandbeleid. 
• NAVO-norm van minimaal 2% wettelijk vastleggen.
• Nieuwe geopolitieke uitdagingen vereisen dat Europa meer verantwoordelijkheid neemt voor de veiligheid van het eigen continent. Verdergaande integratie van Europese krijgsmachten. Het CDA is tegen een Europees leger, maar wel voorstander van een sterkere Europese pijler binnen de NAVO die zelfstandig kan opereren. 
• EU-landen moet gezamenlijk investeren in de Europese defensie-industrie. Meer inzetten op gezamenlijke inkoop van materialen 
• Defensie moet prioriteit geven aan bescherming van de stroom- en internetkabels en pijpleidingen op de Noordzeebodem.
• Oekraïne steunen "net zo lang tot het wint".

Open economie

• Op Europees niveau investeren in de economie van de toekomst, zoals  Artificial Intelligence, fotonica, quantumtechnologie en biotech.
• Maar: elke regio stelt een eigen kansenagenda op voor economische ontwikkeling die de basis vormen voor structurele overheidsinvesteringen. 
• Meer investeren in onderzoek en innovatie met betrekking tot groene technologie, zoals groene chemie, waterstof, synthetische brandstoffen, betere windmolens, CO2 vrije opslag en kleine modulaire kernreactoren, 
• De maakindustrie moet behouden blijven in Nederland (Blijkbaar geen randvoorwaarden; FS).
• Beperken van Nederlandse aanvullingen op Europese regels. 
• Bij aanbestedingen kan nadrukkelijker het strategisch belang van een sterke nationale industrie en bedrijvigheid worden meegewogen. 
• Einde aan het aanbestedingscircus in sectoren en bij diensten die zich daarvoor niet lenen, zoals "de elektrische bussen die hier met Chinese staatssteun onze eigen bussen wegconcurreerden" (Interessant hoe het CDA hier twee verschillende kwesties mengt. Je kunt ook zeggen: we besteden aan, maar we nemen afwezigheid van ongeoorloofde staatssteun in de voorwaarden op; FS)
• Internationaal toptalent is welkom in Nederland. Maar: waar de instroom problematisch blijkt wordt een studentenstop ingevoerd. Nederlands is de primaire voertaal bij hbo en wo-opleidingen die zich primair richten op de Nederlandse arbeidsmarkt. 
• Gerichter beleid op het gebied van arbeidsmigratie, waarbij per sector wordt bekeken wat nodig is. "Hiermee voorkomen we nieuwe distributiecentra die vooral werken met laagbetaalde arbeidsmigranten maar verder nauwelijks iets toevoegen" (lees: de land- en tuinbouw blijft buiten schot; FS). 
• De deur op een kier voor tijdelijke arbeidsmigratie uit landen buiten EU, bijvoorbeeld als wisselgeld in migratiedeals.
• Kennismigrantenregeling (30% van het loon belastingvrij) beperken tot mensen "die we echt nodig hebben", zoals ICT’ers, technici en beroepen noodzakelijk voor de klimaattransitie. 

Opmerkelijk: compromis is geen vies woord volgens het CDA. Dat treft, want het programma is niet heel stellig geformuleerd.

Conclusie: het CDA zoekt het in zijn verkiezingsprogramma dichtbij huis en vaak zelfs thuis. Geen internationale vergezichten en een tikkeltje minder globalisering en vrijhandel, maar ook weer niet teveel. Van de Chinafobische hysterie die de afgelopen jaren vaak uit het CDA klonk is niets terug te vinden in het programma.

Volgende keer: de BBB.