Kieswijzer: het GL-PvdA-programma voor Europa (2)

Wat valt als eerste op?

Veel thema's die nationaal leven, maar dan in een Europees jasje: woningnood, bestaanszekerheid, migratie.

China

Hoe vaak wordt China genoemd: ik turfde 13 maal.

• Circulair grondstoffen gebruiken om zo afhankelijkheid van autoritaire regimes als Rusland en China te verminderen. 
• Nieuwe regels om de macht van grote techbedrijven uit de VS en China af te bouwen.
• Eensgezind Europees Chinabeleid: samenwerken en handel drijven met China waar dat in ons belang is; meer doen om mensenrechten, veiligheid en eerlijke handel te waarborgen.
• China en andere grootmachten mogen geen technologie ontvangen voor wapensystemen of massasurveillance.
• Einde aan ongewenste invloed van China en andere staten binnen de kritieke infrastructuur en Europese bedrijven (maar ja, wanneer is het ongewenst?; FS).
• Rode lijn: het leveren van wapens aan Rusland en militaire agressie tegen Taiwan hebben zware consequenties voor China.
• Mensenrechtenschendingen in China aan de kaak stellen, zoals "de genocide op de Oeigoerse minderheid". Embargo’s tegen producten vanuit de Oeigoerse Autonome Regio Xinjiang en producten die in verband worden gebracht met de dwangarbeid van Oeigoeren
• Global Gateway-programma voor Afrika, Azië en Zuid-Amerika uitbreiden om tegenwicht te bieden aan "de schadelijke Chinese invloed in het mondiale Zuiden".
• Tegengaan Russische en Chinese inmenging.

Geopolitiek

• De EU moet een geloofwaardige geopolitieke speler worden die een bijdrage levert aan internationale vrede, veiligheid en vooruitgang en leiderschap toont in het helpen oplossen van de grote conflicten. Verdieping van strategische relaties met "positieve krachten in de rest van de wereld".
• De Europese Unie en Nederland moeten een leidende rol blijven spelen op het gebied van financiële, humanitaire en militaire steun aan Oekraïne.
• Gaza: alle schendingen van het internationaal humanitair recht moeten onafhankelijk worden onderzocht en bestraft. GL-PvdA wil dat het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof zich buigen over deze zaken en zal de uitspraken respecteren.
• Om zelfstandig te kunnen optreden op militair, economisch en politiek vlak moet de EU risicovolle afhankelijkheden van derde landen waar nodig afbouwen.
• Investeren in een technologisch hoogwaardige en weerbare economie. Productie van onder meer zonnepanelen, batterijen, magneten, computerchips, medicijnen, vaccins en medische hulpmiddelen stimuleren met overheidsdeelnemingen, leningen en subsidies.
• De NAVO en transatlantisch bondgenootschap blijven cruciaal voor onze zelfverdediging. Tegelijkertijd afhankelijkheid van Amerikaanse veiligheidsparaplu verminderen. Inzetten op sterkere defensiesamenwerking binnen de EU. Lidstaten moeten voldoen aan de NAVO-norm van 2%. 
• Sancties tegen landen die Rusland van wapens en andere strategische goederen voorzien.
• De EU neemt het voortouw bij onderhandelingen over (kern)wapenbeheersing en wereldwijde kernontwapening.
• Samen met bondgenoten de fysieke en digitale infrastructuur beschermen tegen sabotage, spionage en desinformatiecampagnes.

Europa

• EU-fondsen mogen nooit richting autocraten gaan (GL-PvdA doelt hier op lidstaten zoals Hongarije, maar ook aspirant lidstaten; FS).
• Meerderheidsbesluitvorming op het gebied van Europees buitenlandbeleid; afschaffen veto, behalve bij de inzet van eigen troepen.
• Aanscherpen integriteitsregels om "schimmige lobby" of buitenlandse beïnvloeding tegen te gaan.
• Meer bevoegdheden Europees Parlement als medewetgever en controleur, zoals initiatiefrecht en bevoegdheid eurocommissarissen te ontslaan. 
• Uitbreiding EU is een geopolitieke noodzaak, het programma noemt Oekraïne, Moldavië en Georgië. EU moet kandidaatlidstaten actiever ondersteunen (behalve als ze autocratisch worden geleid, natuurlijk; FS). Met het Turkije van Erdogan blijven de onderhandelingen bevroren.
• Het Parlement krijgt één vergaderlocatie: Brussel.

Open economie

• Een Europees gecoördineerde ombouw van vervuilende, fossiele sectoren naar een kansrijke maakindustrie voor de toekomst. Fossiele subsidies afschaffen.
• Investeren in openbaar vervoer en privatisering juist tegengaan. 
• Bedrijven verplichten misstanden in hun wereldwijde ketens aan te pakken.
• Regie op arbeidsmigratie. Het recht om elders te werken mag geen vrijbrief zijn voor uitbuiting en asociale arbeidspraktijken. Ook mag arbeidsmigratie geen onevenredige druk op publieke voorzieningen leggen.
• De EU mag liberalisering van nutsvoorzieningen niet afdwingen. GL-PvdA wil onderzoek naar het terugdraaien van privatiseringen.
• Lidstaten moeten vrij zijn collectieve voorzieningen, zoals zorg, sociale huisvesting en openbaar vervoer, niet aan te besteden op de markt. Ook moet strategische autonomie worden meegenomen in afwegingen, in plaats van alleen de laagste prijs.
• De regie over industriepolitiek wordt op Europees niveau gevoerd, op basis van ecologische, sociale en ruimtelijke criteria en in samenwerking met sociale partners. Zo voorkomen dat lidstaten hun eigen groene staalfabriek of batterijfabriek bouwen.
• Aanpakken van ondernemingen met een (te) grote machtspositie  bijvoorbeeld door verplichte interoperabiliteit, het vrijgeven van patenten, verplichte optie tot behoud van bankrekeningnummer of het verplicht delen van niet-persoonlijke data. De Europese Commissie moet bedrijven kunnen opbreken, in het programma worden grote banken als voorbeeld genoemd.
• De EU moet investeren in eigen digitale infrastructuren, zoals een digitaal ecosysteem, cloudopslag, onderwijssoftware en communicatiediensten. Digitaal autonomie: essentiële digitale infrastructuren worden publiek of coöperatief beheerd en mogen niet afhankelijk zijn van grote commerciële techbedrijven.  
• Als overheden of bedrijven weet hebben van kwetsbaarheden in bepaalde software, moeten zij dit verplicht Europees melden. 
• Nieuwe handelssamenwerking met landen wereldwijd, maar verdragen moeten afdwingbare bepalingen over democratie, mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu, klimaat, natuur, voedselstandaarden en eerlijke belastingafdrachten bevatten. 
• Verbod op de import van producten die gemaakt zijn met dwangarbeid, inclusief kinderarbeid en moderne slavernij. 

Opmerkelijk

GL-PvdA is behoorlijk China-kritisch, denk bijvoorbeeld aan een formulering als "China's schadelijke invloed in het mondiale zuiden". Ik vraag me af of regeringen in het mondiale zuiden daar ook zo in staan.

Conclusie

Een good old socialistisch programma dat de uitwassen van de liberale markteconomie wil neutraliseren. Waar lees je nog een oproep tot nationaliseren en protectionisme behalve op de uiterste politieke flanken? GL-PvdA wil een sterke Brusselse regie die zich meer met de markt bemoeit dan ooit tevoren en terug naar een grote publieke sector.