Wat brengt het Jaar van de Slang?

Waarom vieren Chinezen een eigen nieuwjaar?

China kent een eigen kalender gebaseerd op de maancyclus. Volgens die kalender begint het nieuwe jaar op de tweede nieuwe maan na de zonnewende; dit jaar op woensdag 29 januari. Vanwege die maancyclus 'zweeft' de datum van Chinees Nieuwjaar altijd tussen eind januari en begin februari.

De Chinese kalender speelt in het dagelijks leven een steeds kleinere rol. In de keizerlijke tijd was China erg op zichzelf gericht en maakte het niet zoveel uit dat ze een eigen kalender hanteerde. Maar naarmate China meer met het buitenland te maken kreeg, gaf dat praktische problemen. Na de laatste keizer werd in 1912 besloten de internationale (Gregoriaanse) kalender over te nemen.

 

Eerlijk is eerlijk. De Chinese kalender is ook niet altijd even praktisch; een jaar kent twaalf maanden van ongeveer 29,5 dagen (=een maancyclus). Maar de aarde draait in 365 dagen om de zon. Om niet helemaal uit de pas te lopen werd daarom eens in de zoveel tijd een schrikkelmaand ingevoegd. Maar dat is helemaal onhandig. De Chinese overheid heeft daarom besloten met ingang van 2025 vijf maanjaren achter elkaar een dag in te korten, topt grote schrik van sommige Chinezen die dachten dat oudjaarsavond werd geschrapt.

Hoewel de Chinese kalender in het dagelijks gebruik geen praktische functie meer heeft, speelt die nog wel een belangrijke rol bij het vaststellen van de data van traditionele Chinese feestdagen en bij astrologie.

 

Hoe belangrijk is Chinees Nieuwjaar?

Het is het belangrijkste feest voor Chinezen. Het wordt ook wel het Lentefestival genoemd, omdat rond deze tijd de natuur begint te ontwaken. Chinezen beschouwen het nieuwe jaar in meerdere opzichten als een nieuwe start: het huis wordt voor de jaarwisseling opgeruimd, je koopt nieuwe kleren en schulden worden afbetaald.

Het is een echt familiefeest en dat betekent in een land als China dat honderden miljoenen mensen op reis gaan. Veel migrantarbeiders zien hun ouders, hun vrouw en hun kinderen alleen in deze periode. Dat betekent dat het wekenlang een chaos is op vliegvelden, trein- en busstations en op de weg. Soms spreekt men wel spottend van de Grote Trek, maar die twee miljoen gnoes, zebra's en gazelles die ieder jaar door de Serengeti trekken vallen in het niet bij de mensenmassa die tijdens deze feestperiode door China reist.

 

Chinezen hebben niet zoveel vrije dagen en kunnen die meestal ook niet naar eigen inzicht opnemen. Chinees Nieuwjaar is één van de twee periodes dat iedereen verplicht een week lang vrij is, de zogeheten Gouden Week (dit jaar zelfs acht dagen!). In de praktijk zijn veel mensen veel langer vrij dan die zeven dagen, al was het maar omdat het onmogelijk is om alle reizigers ondanks de inzet van extra treinen, vliegtuigen en alles wat rijdt in zo'n korte periode te vervoeren. Het bedrijfsleven en het overheidsapparaat ligt in deze periode grotendeels plat.

De feestperiode eindigt officieel op de vijftiende dag van het nieuwe jaar met het Lantaarnfestival. Daarna gaan scholieren en studenten weer aan de slag.

 

Hoe viert een Chinees oud en nieuw?

Bij voorkeur met zijn familie. Er wordt gegeten, traditioneel dumplings (jiaozi) en ook vaak vis; het een staat voor een lang leven en de ander symboliseert overvloed.

Er worden cadeautjes uitgewisseld, soms rode envelopjes met een geldbedrag. Op oudjaaravond staat in veel Chinese huiskamers het CCTV Nieuwjaargala aan. Dit is het bestbekeken tv-programma ter wereld met meer dan 700 miljoen kijkers! Niet dat de Chinezen er erg enthousiast over zijn; er is ieder jaar veel kritiek op het programma en op sociale media wordt de draak gestoken (pun intended) over het oubollige karakter van de show.

 

En natuurlijk wordt er om middernacht vuurwerk afgestoken om kwade geesten te verdrijven. Net zoals voorgaande jaren proberen veel steden het afsteken van vuurwerk te beperken, maar daar laat de gemiddelde Chinees zich weinig gelegen aan liggen.

Omdat het een van de weinige periodes is dat Chinezen een paar dagen achter elkaar vrij zijn, grijpen veel mensen de gelegenheid aan toeristische uitstapjes te maken.

 

Hoe zit het met de Chinese astrologie?

Anders dan de westerse horoscoop met zijn twaalf sterrenbeelden in een jaar, kent China zijn eigen astrologie op basis van een dierenriem van twaalf tekens. Ieder maanjaar heeft zijn eigen teken en na twaalf jaar begint die cyclus weer opnieuw.

In de Westerse cultuur hebben wij soms negatieve associaties bij bepaalde dieren, zoals de rat of het varken. Maar voor Chinezen heeft ieder teken in de dierenriem plus- en minpunten en dat geldt ook voor de slang. Aan personen die onder dit teken geboren zijn worden eigenschappen toegedicht zoals wijsheid, pragmatisch, mysterieus, intuïtief, natuurlijke charme en een scherpe geest. Maar ook hypocriet en metend met twee maten 

 

Dit geldt dus niet alleen voor de kinderen die komend jaar worden geboren, maar ook voor iedereen met als geboortejaar 2013, 2001,1989, 1977, 1965 etc, waarbij het Chinese jaar dus niet precies gelijk loopt aan het kalenderjaar.

Om het nog ingewikkelder te maken kent de Chinese astrologie naast de twaalf tekens ook nog vijf elementen. Voor dit jaar is dat hout. Het jaar van de houten slang dus, waarbij hout staat voor onder meer creativiteit, verbeeldingskracht en idealisme. Maar pas op: hout brengt ook vuur voort, dus ongeduld en woede zijn evengoed kenmerken van dit element.

 

Hou ons niet in spanning, wat brengt het Jaar van de Slang ons?

De eigenschappen van de slang passen uitmuntend bij onzekere tijden. De (houten) slang is immers wijs, intuïtief, creatief en pragmatisch en moet dus in staat worden geacht goed met verandering en onverwachte gebeurtenissen om te gaan. Denk maar aan de slang die zijn oude huid afwerpt en zo zelf een nieuw begin creëert.

Maar let op: de houten slang kan ook ongeduldig en licht ontvlambaar zijn. Dus of het nou om jouw persoonlijke jaar 2025 gaat, of om economische of geopolitieke ontwikkelingen; het jaar van de slang biedt volop kansen, maar er zit ook een venijnig addertje onder het gras.

Xinnian Kuaile!

 

 

Begin het Jaar van de Slang goed: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. 

vrijdag 24 januari 2025