Opinie: Afhankelijkheid van Chinese zonnecellen kan minder kwaad dan van olie of gas
Om te kunnen concurreren met China en Amerika heeft Europese industrie lage energieprijzen nodig. Daarom moeten we onze verslaving aan fossiele brandstoffen afbouwen, zelfs als we daarvoor in China inkopen moeten doen, betoog ik dinsdag in een opinie-artikel in het Nederlands Dagblad.
"Drill, baby, drill. Met die woorden maakte Donald Trump duidelijk dat hij ruim baan wil geven aan de winning van fossiele brandstoffen. Maar het gaat verder dan dat. Hij adviseerde Europese landen hun windmolens uit de Noordzee te verwijderen. Want Amerika staat klaar om Europa van olie en gas te voorzien.
De gasprijs bereikte rond de jaarwisseling zijn hoogste niveau in dertien maanden. Het loskoppelen van goedkoop Russisch gas en in plaats daarvan relatief duur vloeibaar gas importeren is daarvoor de belangrijkste oorzaak. Krapte op die markt voor LNG drijft de prijs verder op.
Dat merkt de consument in zijn energierekening. Maar het bedrijfsleven evenzeer. Hoge energieprijzen zorgen ervoor dat wat Europa maakt duur is. De groei van de economie blijft daardoor achter bij die van de Verenigde Staten en China.
Amerika wint zoveel gas en olie dat het geen fossiele brandstoffen hoeft te importeren – in tegendeel. En China profiteert deels van de afbraakprijzen die het in Rusland en Iran kan bedingen, maar ook doordat het de afgelopen jaren grote stappen heeft gezet op het gebied van duurzame energie, zoals zon, wind en waterkracht.
Versnelde energietransitie
De enige oplossing voor de Europese Unie is een versnelde energietransitie, concludeerde Mario Draghi in september. In zijn doorwrochte rapport De Toekomst van het Europese Concurrentievermogen beschrijft hij hoe lagere energieprijzen Europa’s belangrijkste economische concurrenten een voorsprong geven wat betreft innovatiekracht.
Maar veel Europese politici vrezen de afhankelijkheid van Chinese producten die voor de energietransitie nodig zijn, zoals zonnecellen, windmolens en elektrische voertuigen. Het is waar dat China de afgelopen jaren door vooruitziend beleid een vooraanstaande positie in die sectoren heeft opgebouwd.
Het heeft Europese bedrijven die zonnecellen en windmolens bouwen grotendeels uit de markt gedrukt en bij elektrische voertuigen dreigt nu hetzelfde te gebeuren. Voor wat betreft zonnecellen is die achterstand inmiddels onoverbrugbaar, meent Draghi. En voor windmolens moeten alle zeilen bij om Chinese producenten weer bij te halen.
Toch is er een belangrijk verschil met de import van fossiele brandstoffen. Als de gaskraan in Rusland (of de VS of Qatar) wordt dichtgedraaid zitten we acuut in de kou. In het geval van een hoogoplopend conflict met China zorgen de al geleverde zonnecellen en windmolens ervoor dat we er warmpjes bij blijven zitten.
Hooguit dat op termijn onderdelen niet meer beschikbaar zijn of nieuwe apparatuur elders moet worden gemaakt. Daar is reactietijd voor, omdat niet alle zonnecellen of windmolens tegelijk aan het einde van hun levensduur zijn. Sterker nog, die reactietijd is misschien wel langer dan een handelsconflict met China duurt.
Wat betreft de markt voor elektrische voertuigen is het beeld gecompliceerder, vanwege de daarmee verbonden werkgelegenheid. De autoproductie is verantwoordelijk voor zoveel banen, dat de sector too big to fail is.
Omdat de Europese fabrikanten te lang hebben vertrouwd op zuiniger en dus schonere motoren, hebben ze de elektrische revolutie van de automarkt aanvankelijk gemist. Zij moeten nu volle bak inzetten op innovatie om met Made in China te kunnen concurreren.
Om de eigen industrie te beschermen heeft de EU importheffingen op Chinese elektrische voertuigen ingevoerd en die hebben resultaat: de industrie krijgt adempauze, maar de energietransitie wordt erdoor vertraagd.
En zolang de energieprijzen hoog blijven, moeten Europese autofabrikanten het gevecht met Chinese concurrenten sowieso met één hand op de rug voeren.
Win-winsituatie
Veel logischer zou zijn om gebruik te maken van een ander effect: om importheffingen te ontwijken overwegen Chinese fabrikanten hun productie van voertuigen en batterijen naar Europa te verplaatsen. Dit is een win-winsituatie waarbij economie en klimaattransitie hand in hand gaan.
Als Chinese fabrikanten verplicht worden daarvoor joint ventures met lokale bedrijven (liefst met gedwongen kennisoverdracht) aan te gaan, betekent dat een reddingsboei voor de Europese auto-industrie die daardoor versneld de technologische achterstand op het gebied van elektrische voertuigen kan overbruggen.
Dat moet de Chinese overheid bekend voorkomen. Het is immers het spiegelbeeld van de industriepolitiek die zij decennialang heeft gevoerd om te voorkomen dat China’s industrie door buitenlandse partijen werd weggevaagd.
