'China bemoeit zich actief met media in het buitenland'

De hoofdredacteur van persbureau Bloomberg kreeg een telefoontje van de Amerikaanse ambassadeur in Beijing. Of hij wellicht een publicatie over de Chinese president Xi Jinping kon voorkomen?

Het is het eerste voorbeeld in de studie De Lange Arm van de Chinese Censuur van het Center for International Media Assistance, een pro-democratie organisatie die door de regering van de Verenigde Staten wordt betaald. De studie is uitgevoerd door Sarah Cook van het Freedom House, een onafhankelijke ngo.

Vier methodes

De studie noemt meer voorbeelden: een Franse distributeur die een Chineestalig tv-station uit zijn zenderaanbod verwijdert als teken van goede wil aan China. Een Taiwanese tv-presentator die ontslag neemt omdat het management wil dat hij niet meer over kwesties spreekt die de relaties met China beschadigen. En een Vietnamees die de gevangenis indraait omdat hij vanuit Vietnam radiouitzendingen maakt die op aanhangers van de Falun Gong in China zijn gericht.

Volgens de studie zijn het allemaal voorbeelden van de lange arm van de communistische partij. De auteur onderscheidt vier methodes die China hanteert om buitenlandse media te beïnvloeden: directe actie van Chinese autoriteiten, financiële prikkels, indirecte actie via buitenlandse regeringen en adverteerders en geweld en intimidatie.

Irritatie over vooroordelen pers

Cook schrijft dat China's leiders in toenemende mate zijn geïrriteerd over de in hun ogen bevooroordeelde manier waarop buitenlandse media over het land berichten. Doordat steeds meer Chinezen toegang tot het internet hebben, druppelt die informatie ook het thuisland in.

De meeste bemoeienis vindt plaats met Chineestalige media in het buitenland, die zich richten op China of Chinezen in het buitenland. Maar het leidt er ook toe dat westerse journalisten meer moeilijkheden ondervinden om visa of werkvergunningen te verkrijgen. En buitenlandse websites worden soms door de Great Firewall geblokkeerd.

Soft en hard power

Vaak gebruikt China soft power om het beeld in het buitenland te verbeteren. Bijvoorbeeld door Engelstalige tv-stations en nieuwssites op te zetten. Nieuwsorganisaties in opkomende economieën in Azië, Afrika en Zuid-Amerika ontvangen subsidies en journalisten worden in China uitgenodigd voor trainingen. Volgens Cook leidt deze financiële afhankelijkheid tot zelfcensuur.

Volgens de onderzoekster wordt in sommige gevallen zelfs geweld niet geschuwd. Ze noemt hackaanvallen, fysieke aanvallen op correspondenten in China en de intimidatie van Chinese stagiairs bij buitenlandse nieuwsorganisaties. Zij tekent hier direct bij aan dat in deze categorie de bemoeienis van Chinese autoriteiten niet kan worden aangetoond.

Meer transparantie

Het rapport roept mediaorganisaties op incidenten publiek te maken. Ook dringt ze er bij regeringen op aan duidelijker stelling te nemen tegen buitenlandse bemoeienis met de pers.

Het rapport staat op de site van Freedom House.