China claimt controle over luchtruim Oostchinese-Zee

Zaterdag maakt het Chinese ministerie van defensie bekend dat boven een groot deel van de open zee voortaan restricties gelden. Het staatspersbureau Xinhua publiceerde een kaart waarop een flink deel van de Oostchinese-Zee tot 'luchtverdedingingszone' is uitgeroepen.

Vliegtuigen in het gebied moeten zich melden bij de Chinese luchtverkeersleiding en instructies onmiddellijk opvolgen. Vliegtuigen die zich niet aan de regels houden krijgen te maken met 'militaire noodmaatregelen'. De restricties zijn zaterdagochtend om 10 uur lokale tijd ingegaan.

Luchtruim open voor verkeersvliegtuigen

China benadrukt dat het luchtruim open blijft voor commerciële lijndiensten. De maatregel is bedoeld om militaire vliegtuigen uit het gebied te kunnen weren. Niet alleen loopt het gebied tot aan de territoriale wateren van Zuid-Korea, Japan en Taiwan; belangrijker is dat in het zuiden van de zone een omstreden eilandengroep ligt, waarvan China, Japan én Taiwan menen dat die tot hun grondgebied behoort.

Zowel Japan als Taiwan reageerde dit weekend afwijzend op het instellen van de zone. China wijst de bezwaren af. Het meent dat het volgens internationaal recht geen toestemming nodig heeft om een dergelijke zone in te stellen, zolang die maar niet overlapt met het luchtruim van andere landen. Volgens Tokio is dat juist wel het geval, omdat het meent dat de Diaoyu/Senkaku-eilanden tot Japan behoren.

Experts waarschuwen voor militaire escalatie

Verschillende landen in de wereld hebben een 'luchtverdedigingszone' ingesteld, waaronder de VS en Japan. Experts hebben twijfels over de rechtmatigheid van zo'n maatregel. Maar in de praktijk houden de meeste piloten zich eraan; niemand zit te wachten op een stel straaljagers achter je staart.

Het is echter voor het eerst dat zo'n zone wordt ingesteld boven een omstreden gebied. De verhoudingen tussen China en Japan zijn de afgelopen maanden ernstig verslechterd vanwege de twist over de Diaoyu/Senkaku-eilanden. Vrijwel dagelijks spelen schepen en vliegtuigen een gevaarlijk kat-en-muisspel rond de eilanden. Militaire experts waarschuwen al langer voor een (onbedoeld) incident dat tot escalatie van het conflict kan leiden. China voegt daar nu een nieuw element aan toe.

Vrije doortocht naar Pacific

De eilandengroep die in China Diaoyu en in Japan Senkaku wordt genoemd, bestaat uit acht kleine, onbewoonde eilandjes. Ze vertegenwoordigen tot nu toe geen grote economische waarde. Maar de zeebodem is waarschijnlijk rijk aan grondstoffen en ook de exploitatie van visgronden wordt steeds belangrijker.

De eilandjes liggen langs een van de drukste zeevaartroutes ter wereld en vertegenwoordigen daarmee een grote strategische waarde. Het land waartoe ze behoren kan een groot deel van de Oostchinese-Zee controleren. China voelt zich ingesloten door bondgenoten van de VS. Het land is sterk afhankelijk van vrije scheepvaart. Als de Diaoyu tot China behoren betekent dit een vrije uitgang naar de Grote Oceaan.

Hoe zit het eigenlijk met die eilanden?

Volgens Japan heeft het in de 19e eeuw tien jaar lang de Senkaku geobserveerd. Toen in die periode geen enkel land activiteiten op of rond de eilanden ondernam, heeft het op 14 januari 1895 de eilanden tot Japans grondgebied uitgeroepen.

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen de eilanden onder Amerikaans beheer (Verdrag van San Francisco). In 1971 werden de eilanden aan Japan teruggegeven (Okinawa Reversion deal).

China claimt dat de eilanden al eeuwenlang tot zijn grondgebied behoren. Er zouden oude papieren zijn waaruit blijkt dat Taiwan de eilanden als zijn visgronden beschouwde. Omdat Beijing Taiwan als afvallige provincie beschouwt, behoren de eilanden dus eigenlijk tot China.