China wil een onsje minder staatsgeheim

Informatie die publiek hoort te zijn, mag niet tot staatsgeheim worden bestempeld. Dat is de -enigszins vage- formulering waarmee de Chinese overheid een halt wil toeroepen aan misbruik van de wet op de staatsgeheimen door lagere overheden.

De regeling met 45 artikelen is dit weekend getekend door premier Li Keqiang. Dat maakte staatspersbureau Xinhua zondagavond bekend. De regels gaan 1 maart in en is bedoeld om de 'transparantie van de staat te bevorderen'. Functionarissen die weten dat staatsgeheimen zijn gelekt, moeten daar binnen 24 uur melding van doen.

Onder het tapijt

In China is veel informatie staatsgeheim. De definities van wat als staatsgeheim kan worden aangemerkt zijn ruim. Lagere overheden maken daar gebruik van, door onwelgevallige informatie over milieuvervuiling, corruptie of andere zaken die niets met nationale veiligheid te maken hebben tot geheim te bestempelen.

Soms gebeurt dat om maatschappelijke onrust te voorkomen, maar de wet wordt ook gebruikt om de centrale overheid te misleiden. Lokale bestuurders houden informatie onder de pet om disciplinaire maatregelen te voorkomen, die een latere promotie weer in de weg kunnen staan.

Geheimen, geheimen en geheimen

De eerste geheimhoudingswetten stammen uit het begin van de Volksrepubliek en omvatten zo goed als het gehele werkveld van de Chinese overheid. Voor de zekerheid is er een artikel aan toegevoegd dat zegt 'dat alles wat geheim behoort te zijn, als geheim dient te worden beschouwd'.

In 1989 werd de huidige wet op de bewaking van staatsgeheimen ingevoerd. De wet is iets gedetailleerder, hanteert drie gradaties van geheimhouding (top geheim, zeer geheim en geheim) en regelt de periode hoelang informatie geheim blijft. Wel is het mogelijk informatie met terugwerkende kracht als geheim te bestempelen. In 2010 werd de wet gewijzigd en de reikwijdte uitgebreid naar het internet. Bedrijven die in China werken, hebben bovendien te maken met de wet tegen concurrentievervalsing uit 1983. Hierin staan regels over commerciële geheimen van (staats)bedrijven. Vanwege de vage omschrijvingen van de geheimhoudingsregels, kunnen westerse bedrijven die bv boekenonderzoek doen of informatie vergaren over concurrenten zomaar in de problemen komen. Meer hierover bij China Business Review.