Spanje verzoekt aanhouding oud-president Jiang

Acht jaar geleden deed Thubten Wangchen samen met twee Tibetaanse mensenrechtenorganisaties in Spanje aangifte van misdaden tegen de menselijkheid door China. Hij is een uitgeweken Tibetaanse monnik die de Spaanse nationaliteit heeft gekregen.

En deze week heeft onderzoeksrechter Ismael Moreno Interpol gevraagd uit te kijken naar vijf hoge Chinese functionarissen. Behalve Jiang, is ook door Spanje de aanhouding gevraagd van oud-premier Li Peng. Volgens Moreno is Jiang, die president was tussen 1993 en 2003 eindverantwoordelijk voor misdaden die door anderen in Tibet zijn uitgevoerd, zoals marteling. Dat betekent dat 190 landen die bij Interpol zijn aangesloten verplicht zijn gehoor te geven aan het verzoek.

Relaties op het spel

China liet vrijdag de Spaanse regering al weten dat het ontstemd is over de vervolging. Nadat maandag het arrestatiebevel was uitgevaardigd liet het ministerie van buitenlandse zaken weten dat het verwacht dat het misverstand door Spanje zal worden rechtgezet.

Het voegde eraan toe dat de ontwikkeling van gezonde relaties tussen beide landen afhankelijk is van de manier waarop de Spaanse autoriteiten deze kwestie afhandelen. In het verleden heeft China meermalen landen economisch 'gestraft', als die in de ogen van Beijing zijn belangen hebben geschaad. Daar weten ze in Noorwegen alles van, nadat mensenrechtactivist Liu Xiaobo de Nobelprijs kreeg toegekend.

Spanje wil wet veranderen

De Spaanse wet maakt het mogelijk mensenrechtenschendingen te vervolgen die in buitenland zijn begaan. Na een spraakmakend onderzoek tegen de Chileense oud-dictator Augusto Pinochet, stroomden vanaf de jaren '90 de aangiften van mensenrechtenschendingen over de hele wereld in Spanje binnen.

Inmiddels lijkt het Spaanse parlement daar zelf ook vanaf te willen. De internationale onderzoeken zijn tijdrovend, duur en leiden voortdurend tot diplomatieke problemen met andere landen. Woensdag werd bekend dat het parlement een wetswijziging voorbereidt, die de strekking van de wet wil beperken. Alleen mensenrechtenschendingen die op Spaans grondgebied hebben plaatsgevonden, of die in het buitenland waarbij Spaanse burgers als dader of slachtoffer zijn betrokken kunnen dan nog in behandeling worden genomen.

Rustige oude dag

Overigens lijkt het niet waarschijnlijk dat Jiang of Li zullen worden gearresteerd. Oud-leiders genieten doorgaans van een rustige oude dag in Beijing en verschijnen nog zelden in het openbaar. Laat staan dat ze buitenlandse reizen ondernemen. Bovendien is Jiang al 87 en Li 85 jaar.

China is wel aangesloten bij Interpol, maar heeft zich het recht voorbehouden geen eigen onderdanen aan het buitenland uit te leveren.

UPDATE - Het Spaanse hooggerechtshof heeft op 26 juni 2014 besloten af te zien van vervolging in deze zaak. De rechters beroepen zich op een nieuwe wet die in maart is aangenomen, die het alleen nog mogelijk maakt mensenrechtenschendingen die in het buitenland zijn begaan te vervolgen als de verdachte een Spanjaar dis of een buitenlander die in Spanje woont.