Historische topontmoeting China en Taiwan in de maak

Een doorbraak. Een mijlpaal. Historisch. Chinese media komen superlatieven tekort om de komende Chinees-Taiwanese top op neutraal terrein te omschrijven. Woensdag kwam betrekkelijk onverwacht de mededeling dat Xi en Ma (foto) elkaar zaterdag zullen ontmoeten en aansluitend samen dineren in het Shangri-La Hotel in Singapore.

Bijzonder is het zeker. In China ziet men Taiwan nog steeds als afvallige provincie die met het moederland moet worden verenigd. Taiwan beschouwt het vasteland formeel als een door opstandige communisten bezet gebied dat weer onder het bestuur van nationalistisch China moet worden gebracht. Maar in de praktijk zijn Taiwanezen zich de afgelopen jaren als zelfstandig land gaan beschouwen. China wijst onafhankelijkheid categorisch af en dreigt geregeld met militair geweld als Taiwan zou besluiten het 'rechte pad' van hereniging te verlaten.

Verkiezingstijd

Het is niet de verwachting dat beide leiders tot besluiten komen. Voor het gesprek is maar twintig minuten uitgetrokken. En de Taiwanese overheid liet woensdag direct de eigen bevolking ter geruststelling weten dat Ma in Singapore geen overeenkomsten zal tekenen.

De topontmoeting komt op een moment dat Taiwan zich opmaakt voor verkiezingen op 16 januari. President Ma, die sinds 2008 een pragmatische lijn ten opzichte van Beijing vaart, kan niet worden herkozen. Zijn partij, de Kwomintang, staat zo slecht in de peilingen, dat onlangs van lijsttrekker werd gewisseld. De democratisch progressieve partij DPP staat daarentegen op winst. Lijsttrekker Tsai Ing-wen staat een afstandelijker benadering van China voor.

Status quo

Het wederzijds belang van Xi en Ma is dus duidelijk. Xi kan de ontmoeting gebruiken om de Taiwanese kiezers gerust te stellen dat China voorlopig de status quo wil handhaven en in de tussentijd open staat voor praktische afspraken over handel en vrij verkeer van personen. Ma's Kwomintang kan daarvan profiteren.

Maar voor hetzelfde geld jaagt Xi de Taiwanese kiezer de gordijnen in. Ieder verkeerd woord zal worden uitgelegd als een poging van het vasteland om de democratische verkiezingen in Taiwan te beïnvloeden. Alsof het allemaal nog niet moeilijk genoeg is, heeft Xi ook nog met de publieke opinie in China te maken. Die krijgt als 65 jaar te horen dat Taiwan zo snel mogelijk met China moet worden herenigd.

Protocolaire omzichtigheid

President Xi verraste vriend en vijand in november 2013 met de opmerking dat hij de hereniging 'niet aan volgende generaties wil overlaten'. Sindsdien wordt voorzichtig gewerkt aan een normalisatie van de betrekkingen. In februari 2014 vond voor het eerst sinds de scheiding in 1949 een officiële ontmoeting plaats tussen een Chinese en Taiwanees regeringslid.

Hoezeer beide landen eieren lopen bleek toen de Taiwanese minister voor het Vasteland Wang Yu-chi in Nanjing werd ontvangen. Omdat beide landen elkaar niet erkennen, kon Wang niet als een minister van een land worden ontvangen. Na lang wikken en wegen werd besloten dat er geen rode loper werd uitgerold op het vliegveld, maar dat Wang niet bij de immigratiedienst zijn paspoort hoefde te laten zien en dat zijn auto een politie-escorte kreeg. Ook de Xi-Ma-ontmoeting is met dergelijke protocolaire omzichtigheid omgeven: de beide leiders willen elkaar niet als president aanspreken. Afgesproken is dat ze elkaar xiansheng, meneer, noemen.