Vijf vragen over China en Noord-Korea

Waarom is China tegen Noordkoreaanse kernproeven?

China heeft in 1992 het non-proliferatieverdrag en in 1996 -op de dag na zijn laatste testexplosie- het internationale verdrag tegen kernproeven getekend. Net zoals veel naties die kernwapens hebben, vinden ze het in Beijing maar niks dat steeds meer andere landen er ook over kunnen beschikken. En al helemaal niet als het om landen in de buurt gaat.

China is extra nerveus, omdat Noord-Korea claimt dat het dit keer een waterstofbom heeft getest. Als dat waar is, betekent dat twee dingen: het Noordkoreaanse nucleaire programma heeft in korte tijd een enorme technologische sprong voorwaarts gemaakt en met zo'n compacte bom heeft Pyongyang een nucleaire kop in handen die zich op een ballistische raket laat monteren. Dat betekent dat Noord-Korea in theorie ook Beijing of Shanghai onder schot kan houden.

 

Waarom zouden ze dat doen? China en Noord-Korea zijn toch bondgenoten?

Ja, China is in feite Noord-Korea's enige bondgenoot, hoewel ook Rusland weer toenaderings-pogingen doet. De Volksrepubliek en Noord-Korea delen op papier dezelfde communistische ideologie, al kun je afvragen hoe leidend die in het moderne China nog is. China is Noord-Korea te hulp gekomen tijdens de Koreaanse oorlog, die tot de splitsing van Noord- en Zuid-Korea heeft geleid. In feite hangt het straatarme Noord-Korea tot op de dag van vandaag aan een Chinees infuus om te kunnen overleven.

Maar de relatie is de laatste jaren ernstig bekoeld. De Noordkoreaanse president Kim Jong-un is nog nooit in China geweest, ook niet tijdens de V-Day Parade. Andersom liet de Chinese president Xi Jinping de 70ste verjaardag van Noord-Korea links liggen. Zelfs in kleine zaken als het optreden van de Noordkoreaanse meidenband Moranbong in China ontstond vorige maand ruzie.

China lijkt momenteel meer geïnteresseerd in het aanhalen van de banden met Zuid-Korea, wat in Pyongyang begrijperlijkerwijs weer slecht ligt.

 

Waarom laat China de kameraden in Noord-Korea niet gewoon vallen?

Dat is nou ook weer niet de bedoeling. Om strategische redenen wil China dat het regime in Pyongyang op de een of andere manier overeind blijft. De Chinese leiders vrezen dat als er een omwenteling in Noord-Korea komt, dit tot een hereniging met Zuid-Korea zal leiden. Dan heeft China plotseling een Amerikaanse bondgenoot als buurland.

Chinese analisten vrezen dat de Noordkoreaanse kernproef door de Verenigde Staten, Japan en Zuid-Korea als excuus wordt gebruikt om militaire uitgaven verder op te voeren en voor de aanschaf van moderne anti-raketsystemen, die uiteraard ook Chinese raketten uit de lucht kunnen schieten.

Er is ook een praktische reden. Onrust in Noord-Korea zal tot een enorme vluchtelingenstroom naar China leiden. Daar zit China niet op te wachten. Vorig jaar lekte uit dat het Chinese leger een noodplan klaar heeft liggen om in geval van crisis in Noord-Korea de grenzen af te sluiten. Er stond trouwens ook in dat Chinese troepen de Noordkoreaanse leiders weg moeten halen 'om te voorkomen dat ze in handen van de vijand vallen'. Ja ja.

En hoe gek het ook klinkt, de internationale gemeenschap heeft er niets aan als ook het laatste lijntje van Noord-Korea met de buitenwereld wordt doorgeknipt. De Chinezen hebben tenminste nog enige invloed in Pyongyang.

 

Hoe groot is de invloed van Beijing op de Noordkoreaanse leiders eigenlijk?

Niet zo groot als in het verleden. De laatste jaren trekt de Noordkoreaanse leiding zich steeds minder aan van de grote broer. Vorig jaar werd Jang Song Thaek uit zijn functie gezet en geëxecuteerd. Hij werd beschouwd als de belangrijkste pro-Beijingfiguur in de Noordkoreaanse top. Dat was een slag voor China, waardoor de relaties nog verder verwaterden.

Het irriteert de Chinezen mateloos dat ze zo weinig grip op Noord-Korea hebben. Ook de kernproef van woensdag kwam voor de Chinezen als een verrassing, ook al werd de test op slechts honderd kilometer van de Chinese grens uitgevoerd en stonden de huizen aan Chinese zijde te trillen.

Natuurlijk, China heeft spanningen met meer buurlanden. Maar daar weten de Chinezen precies hoe de hazen lopen. De economische afhankelijkheidsrelatie met China zorgt ervoor dat die landen geen al te grote broek aantrekken. Bij Noord-Korea gaat het juist andersom. De leiding in Pyongyang lijkt zich terdege te beseffen dat China ze uit eigenbelang nooit zal laten vallen.

 

Moet de wereld dan maar toezien hoe Kim Jong-un een nucleair arsenaal ontwikkelt?

Daar komt het wel op neer. Militair ingrijpen wil niemand en zal in de VN-veiligheidsraad ook op een veto van China stuiten. Waarschijnlijk komen er weer nieuwe economische sancties, die China zal helpen uitvoeren.

China hanteert momenteel een bonsai-strategie. Ze geven Noord-Korea net voldoende water om te overleven, maar te weinig om te groeien.

Misschien, heel misschien denkt China na over een regime change in Pyongyang. Maar wie durft daar in Noord-Korea zijn nek voor uit te steken? De legertop daar is niet ongelukkig met de huidige situatie en van enige oppositie is geen sprake.

Noord-Korea heeft met zijn eigen kernbom een verzekeringspremie in handen: nucleaire afschrikking. In het gunstigste geval wil Noord-Korea onderhandelen over bevriezing van het kernwapenprogramma. Van opgeven van de bom zal geen sprake zijn.

woensdag 6 januari 2016