Alles wat je moet weten over Chinees Nieuwjaar
Op 8 februari breekt het jaar van de aap aan. Het Chinees Nieuwjaar is het belangrijkste feest voor de Chinezen.
Waarom vieren Chinezen een eigen nieuwjaar?
China kent een eigen kalender gebaseerd op de maancyclus. Volgens die kalender begint het nieuwe jaar op de tweede nieuwe maan na de zonnewende; dit jaar op maandag 8 februari.
De Chinese kalender speelt in het dagelijks leven een steeds kleinere rol. Het is niet handig om twee systemen naast elkaar te hanteren en China heeft in 1912 de internationale (Gregoriaanse) kalender overgenomen. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Chinese kalender ook niet altijd even praktisch is; een jaar kent twaalf maanden van 29,5 dagen (=een maancyclus). Daarom heb je eens per drie jaar een hele schrikkelmaand nodig.
Hoewel de Chinese kalender in het dagelijks gebruik dus geen functie meer heeft, speelt die nog wel een belangrijke rol bij het vaststellen van de data van traditionele Chinese feestdagen en bij de astrologie.
Maar Chinees Nieuwjaar is toch nog wel belangrijk?
Absoluut, het is het belangrijkste feest voor Chinezen. Het wordt ook wel het Lentefestival genoemd, omdat rond deze tijd de natuur begint te ontwaken. Chinezen beschouwen het nieuwe jaar in meerdere opzichten als een nieuwe start: het huis wordt voor de jaarwisseling opgeruimd, je koopt nieuwe kleren en schulden worden afbetaald.
Het is een echt familiefeest en dat betekent in een land als China dat honderden miljoenen mensen op reis gaan om hun familie te zien. Veel migrantarbeiders zien hun ouders, hun vrouw en hun kinderen alleen in deze periode. Dat betekent dat het wekenlang een chaos is op vliegvelden, trein- en busstations en op de weg. Soms spreekt men wel spottend van de Grote Trek, maar die twee miljoen gnoes, zebra's en gazelles die ieder jaar door de Serengeti trekken vallen in het niet bij de mensenmassa die tijdens deze Chinese feestperiode door het hele land trekt.
Chinees Nieuwjaar is één van de twee periodes dat iedereen verplicht een week lang vrij is, de zogeheten Gouden Week. In de praktijk zijn veel mensen veel langer vrij dan die zeven dagen, al was het maar omdat het onmogelijk is om alle reizigers ondanks de inzet van extra treinen, vliegtuigen en alles wat rijdt in zo'n korte periode te vervoeren.
De feestperiode eindigt officieel op de vijftiende dag van het nieuwe jaar met het Lantaarnfestival. Daarna gaan scholieren en studenten weer aan de slag.
Hoe viert een Chinees oud en nieuw?
Bij voorkeur met zijn familie. Er wordt gegeten, traditioneel dumplings (jiaozi) en ook vaak vis; het een staat voor een lang leven en de ander symboliseert overvloed.
Er worden cadeautjes uitgewisseld, soms rode envelopjes met een geldbedrag. Op oudjaaravond staat in veel Chinese huiskamers het CCTVNieuwjaargala aan. Dit is het bestbekeken tv-programma ter wereld met meer dan 700 miljoen kijkers. Niet dat de Chinezen er erg enthousiast over zijn; er is ieder jaar veel kritiek op het programma en op sociale media wordt er veel gelachen over het oubollige karakter van de show.
En natuurlijk wordt er om middernacht vuurwerk afgestoken om kwade geesten te verdrijven. Net zoals vorig jaar proberen veel steden het afsteken van vuurwerk te beperken, maar daar laat de gemiddelde Chinees zich weinig gelegen aan liggen.
Omdat het een van de weinige periodes is dat Chinezen een paar dagen achter elkaar vrij zijn, grijpen veel mensen de gelegenheid aan toeristische uitstapjes te maken.
Hoe zit het met de Chinese astrologie?
Anders dan de westerse horoscoop met zijn twaalf sterrenbeelden in een jaar, kent China zijn eigen astrologie op basis van een dierenriem van twaalf tekens. Ieder maanjaar heeft zijn eigen teken en na twaalf jaar begint die cyclus weer opnieuw.
Maandag begint het jaar van de aap. Daar kijken veel Chinezen reikhalzend naar uit, want dat wordt als een gunstig teken beschouwd. Sommige Chinezen nemen dat zo serieus dat ze hun zwangerschap bewust hebben uitgesteld, zodat hun kind niet in het jaar van het schaap werd geboren ('beeeehhh'), maar in het sterke teken aap.
Dat veel Chinezen optimistisch zijn over het komende jaar blijkt wel uit de populariteit van allerlei hebbedingetjes waar apen op staan afgebeeld. Postzegels, horloges, mokken, alles met een aap erop vliegt momenteel de winkels uit.
Kan ik ook in Nederland iets meekrijgen van Chinees Nieuwjaar?
In de steden met een grote Chinese gemeenschap worden festiviteiten georganiseerd.
In Amsterdam wordt maandagochtend 8 februari om negen uur bij de Beurs van Berlage een leeuwendans gegeven. Later op de dag rond 17.30 uur is er opnieuw een leeuwendans voor de Bijenkorf die een rondje maakt op de Dam. Daar eindigt het feest met een vuurwerkshow. Op 13 februari vanaf 13.00 uur wordt het nieuwe jaar ingeluid in Chinatown met een acrobatische leeuwendans op de Zeedijk ter hoogte van de Boeddhistische tempel. Zoals ieder jaar organiseert De Bijenkorf een aantal activiteiten rond Chinees Nieuwjaar.
In het stadhuis in Den Haag is er op zaterdag 13 februari vanaf elf uur een festival met een draken- en leeuwendans en Chinees vuurwerk op het Spuiplein. Bij de Wagenstraat en de Gedempte Burgwal is de hele dag een Chinese markt met demonstraties. In het JoHo-center aan de Paviljoensgracht is de hele dag een informatiemarkt over China met de nadruk op cultuur en reizen.
In Rotterdam zijn er dit jaar weer festiviteiten rond de West-Kruiskade. Om 13.00 uur openen de leeuwen hun ogen en dansen zij om de ondernemers geluk te wensen. Ze worden vergezeld door draken, een levensgrote aap en vuurwerk. In verschillende winkels en café’s in de straat kunnen bezoekers meedoen aan Chinese workshops zoals een spoedcursus Mandarijn en kalligrafie. In het park kun je kijken naar live cooking demonstraties van Chinese koks en genieten van live muziek en culturele optredens.
Zondag 7 februari publiceer ik een blog over de vooruitzichten van het jaar van de aap.
