Q&A: Oscar Garschagen over De Chinese Droom

Je constateert in je boek dat het denken in Nederland over China in de laatste jaren is gekanteld. Zijn we altijd te naïef geweest of slaan we momenteel door in Chinafobie?

"Toen ik eind 2017 terugkwam, leefde ik in veronderstelling dat het in de relatie tussen Nederland, de Europese Unie en China allemaal prima was. Er was wel geklaag over markttoegang, gebrekkige bescherming van intellectueel eigendom en in marge mensenrechten. Maar wat me opviel was dat met name in de media een anti-Chinese stemming was ontstaan. Elsevier sprak bijvoorbeeld over het Rijk van het Kwaad. Er verschenen stukken op opiniepagina’s, waarvan ik de toon, scherpte en afwijzing van China nooit zo heb begrepen. Sommige van die verhalen stonden zo los van de realiteit dat je wel van een Chinafobische ondertoon mag spreken. Sommige zelfs racistisch. Europa wordt helemaal niet door China opgegeten. China neemt hapjes. Lekkere hapjes."

"Ik geloof niet dat Nederland daarvoor naïef is geweest. Wij hebben altijd een weg gevonden om zaken te doen met een eenpartijstaat en met bedrijven die direct of indirect onder controle staan van de communistische partij. Wij hebben daar nooit een punt van gemaakt; misschien is het ook wel nooit een punt geweest. Waarom die omslag in het denken, vraag je je dan af."

 

Je schrijft over China's industriebeleid Made in China 2025. Hoe waarschijnlijk is het dat China het westen in de komende zes jaar bijhaalt?

"China's industriebeleid is een doodnormale gang van ontwikkeling. Ieder land dat zich ontwikkelt moet de technologische ladder op. Wat bovendien meespeelt zijn demografische veranderingen. China gaat door de vergrijzing en bevolkingskrimp tientallen miljoenen arbeidskrachten tekort komen en moet dus wel automatiseren en robotiseren."

"Dat neemt niet weg dat China nog een lange weg heeft te gaan. Er is een idee ontstaan dat China binnen de korste keren wereldleider in van alles zal worden. Ik betwijfel dat zeer. Geavanceerde chips -wat de kern is van alle hightech-technologie- daar is China bepaald geen leider in."

"Ik zou weleens onder de kap willen kijken van die bedrijven. Je ziet toch vooral veel verbeteringen, slimme adapties van elders bedachte technologieën. Echte innovatie gaat nog decennia duren, zeggen deskundigen. De ZTE-affaire heeft dat zichtbaar gemaakt. Dat was ook voor mij een totale verrassing dat Amerika in staat is een Chinees bedrijf als ZTE zomaar van de een op andere dag stil te leggen. Huawei? Dat verhaal wantrouw ik. Daar spelen heel andere, politieke motieven. Ik denk niet dat de Nederlandse regering dit Amerikaanse verhaal gaat volgen."

 

Een interessant hoofdstuk gaat over de Nieuwe Zijderoute. Italië en Luxemburg hebben er wel oren naar samen te werken met Chinezen. Wat is wijsheid: negeren of meedoen?

"Vanuit Nederland bezien? Abslouut meedoen! Rotterdam is een eindpunt van de Zijderoute en in zekere opzichten ook een beginpunt. Dan heb je er alle belang bij er een rol in te spelen."

"Je kan de Nieuwe Zijderoute niet loszien van de Aziatische Infrastructuur Investeringsbank AIIB. Waarom zitten wij daarin? Om mee te kunnen praten. Uit die logica volgt dat je ook bij de Nieuwe Zijderoute betrokken zou moeten zijn. Op een geëigend tijdstip een groots gebaar maken naar China in ruil voor iets anders. Ik zou het wel weten."

"De Zijderoute is een lastig te bevatten project, omdat men in Beijing het ook nog niet precies weet. Maar als je je realiseert hoeveel geld erin wordt gepompt, hoe de wereldeconomie snakt naar investeringen in infrastructuur en hoe de levens en het welzijn van de mensen daar daarmee zijn gebaat; hoe kan je dan in godsnaam tegen zijn? Juist als je bang bent dat het de Grote China Show wordt moet je vooral meedoen."

 

Je noemt China en ongenaakbare wereldmacht. Dat suggereert dat de grootste bedreigingen niet van buiten komen. Wat zijn China's belangrijkste interne risico's?

"Ik bedoel met ongenaakbaar trots, soms hoogmoedig en vaak ontoegankelijk. In ieder geval zelfverzekerd. De Chinese Droom van Xi Jinping is in ieder geval een bindend verhaal waarmee hij de mensen achter zich schaart."

"De grote risico's zijn maatschappelijke bedreigingen. De kloof tussen arm en rijk. Milieuvervuiling. De snelheid van verandering, zoals de transformatie van de traditionele zware industrie naar high tech. Niet iedereen kan dat bijhouden, maar terug naar een lapje grond kan niet meer."

"Minder duidelijk zichtbaar zijn misschien de gevolgen van de anti-corruptiecampagne. Een onbedoeld gevolg daarvan is dat het tot spanningen tussen facties in de CPC moet leiden. Xi probeert overal zijn mensen neer te zetten. Snijdt hard in de culturele verworvenheid van corruptie. Hoe groot dat precies is weet ik niet, maar dat moet tot spanningen leiden."

"Ander punt dat nog nauwelijks in kaart is gebracht zijn de buitenlandse investeringen. Gewone Chinezen zien het geld naar het buitenland stromen, terwijl er in eigen land nog zoveel te doen is. Van de buitenkant gezien gaat het crescendo met China, maar voor een doorsnee familie is het hard sappelen en ontbreekt een vangnet in het geval van tegenslag in de vorm van een goed pensioen of zorgverzekering. Dat is een heel gevoelig onderwerp waar je vaak over hoort praten."

 

De Chinese Droom; wedergeboorte van een ongenaakbare supermacht. Door Oscar Garschagen. ISBN 9789044541595. April 2019. 320 pag.

 

Meer info en bestellen kan hier.

dinsdag 2 april 2019