Handreiking Carrie Lam aan protestbeweging

Om zes uur woensdagavond werd een tevoren opgenomen boodschap van chief executive Carrie Lam op de lokale televisie uitgezonden. In een kleine vijf minuten kondigde zij aan het gesprek met de burgers te willen aangaan, om de rust te doen terugkeren en vertrouwen in het stadsbestuur te herstellen. "Velen zullen zeggen dat we een gemeenschappelijke basis nodig hebben om zo'n dialoog op gang te brengen en dat deze moet komen van de chief executive", begon Lam.

Ze kondigde een vierpuntenplan aan met als belangrijkste punt dat het wetsvoorstel dat het mogelijk maakt verdachten aan het Chinese vasteland uit te leveren wordt ingetrokken "om zorgen bij het publiek volledig weg te nemen". Ook komt er een onderzoek naar het politie-optreden in de afgelopen drie maanden. Daartoe wordt de bestaande onafhankelijke klachtencommissie IPCC versterkt met twee nieuwe leden, de gepensioneerde onderwijsambtenaar Helen Yu Lai Ching-ping en de voormalige deken van advocaten Paul Lam.

In gesprek met de burgers

Bovendien zullen Lam en hoge functionarissen deze maand de wijken in gaan om met burgers uit alle lagen van de bevolking te praten over problemen in hun stad. Dat moet weer leiden tot een onderzoek naar mogelijke oplossingen, het vierde punt van Lam. "Na meer dan twee maanden sociale onrust, is het duidelijk dat ongenoegen meer betreft dan alleen de uitleveringswet. Het betreft politieke, economische en sociale issues. Deze kunnen besproken worden in ons nieuwe dialoogplatform."

Tegelijkertijd toonde zij zich vastbesloten een eind te maken aan het geweld van radicale demonstranten. Volgens Lam hebben de protesten de burgers geschokt en verdriet gedaan. Het geweld duwt Hong Kong richting een gevaarlijke situatie. "Ongeacht welke onvrede mensen hebben ten aan zien van de overheid of de samenleving; geweld is niet de manier om problemen op te lossen", zei Lam.

Concessie

Met de intrekking van het wetsvoorstel doet het stadsbestuur een belangrijke concessie, zij het rijkelijk laat. Een maand nadat onrust op 9 juni ontstond zette Lam de wet in de ijskast. Later verklaarde ze hem desgevraagd 'dood' en zei dat hij nooit in stemming zou worden gebracht. Maar dat ging demonstranten niet ver genoeg; zij eisten intrekking. Bovendien kwamen zij met nieuwe eisen.

In haar tv-toespraak ging Lam kort op die eisen in, zonder een centimeter toe te geven. Een onafhankelijk onderzoek onder leiding van een rechter is niet nodig, omdat de IPCC al het politie-optreden beoordeelt. Vrijlating en amnestie van gearresteerde arrestanten is onbespreekbaar, omdat geweld nooit onbestraft kan blijven. Het niet meer gebruiken van de kwalificatie 'relschoppers' heeft juridisch geen enkel gevolg; de rechtbank zal later alle verdachten individueel beoordelen. En algemeen kiesrecht is een doel dat in de BasicLaw is vastgelegd; dat hoeft niet nu al te worden besproken.

Harde kern

Voor de harde kern van de protestbeweging is dit vier stappen vooruit en vier achteruit. Voor hen verandert dit per saldo niets. Informele protestleider Joshua Wong noemde het too little, too late, te weinig en te laat. Hij tweette: "Ze moet AL onze eisen inwilligen: stop de vervolging, stop ons relschoppers te noemen, een onafhankelijk onderzoek van de politie en vrije verkiezingen."

Maar haar vierpuntenplan is dan ook niet op hen gericht. In een serie gesprekken achter gesloten deuren heeft Lam de afgelopen weken al geprobeerd steun in de stad te verwerven bij ondernemers. Nu wil ze de gematigde burgers achter zich krijgen. Die maken zich wel zorgen over de toekomst van de stad, maar zien niets in het geweld dat sommigen bereid zijn te gebruiken om hun zin te krijgen. Enkele concessies zijn misschien genoeg om hen los te weken van het radicale deel van de protestbeweging. Vandaag bleek uit economische cijfers dat Hong Kong op een recessie afstevent.

Autonomie

Afgelopen april openbaarde het stadsbetuur een wetsvoorstel dat het mogelijk moet maken verdachten aan een aantal landen uit te leveren. Hong Kong heeft uitleveringsverdragen met tal van landen, maar gek genoeg niet met het Chinese vasteland. Eerder dit jaar was er ophef over een Hongkongse man die op vakantie zijn vriendin had vermoord; hij bleek volgens de geldende regels niet aan Taiwan te kunnen worden uitgeleverd.

Hoewel de wet enkele waarborgen tegen misbruik bevat, waren veel burgers benauwd dat voortaan criticasters van de Chinese overheid of de communistische partij zouden kunnen worden uitgeleverd. Op 9 juni gingen zij voor het eerst de straat uit protest tegen het voorstel. De lokale overheid dacht dat het protest vanzelf zou afzwakken, maar daar is twaalf weken later nog geen sprake van. Hong Kong is onderdeel van China, maar heeft tenminste tot 2047 een vorm van autonomie, op grond waarvan burgers bepaalde burgerrechten genieten zoals vrijheid van meningsuiting en het recht van demonstratie. Veel inwoners menen dat die rechten worden uitgehold en dat hun stad wordt gelijkgeschakeld aan het Chinese vasteland.

Meer weten over de crisis in Hong Kong en de noodzaak tot dialoog? Lees dan ook het opinieartikel dat ik in dagblad Trouw schreef.