Vijf vragen over China en de klimaattop in Glasgow

Wacht effe, ontbreekt China op de klimaatconferentie?

Nee, dat ook weer niet. Er is een grote Chinese delegatie geleid door klimaatgezant Xie Zhenhua. Hij voert namens China het woord en spreekt in de wandelgangen met vertegenwoordigers van andere landen, zoals de Amerikaanse klimaatgezant John Kerry.

De conferentie duurt twee weken, van zondag 31 oktober tot en met vrijdag 12 november. In de eerste dagen maakten de regeringsleiders hun opwachting en dat trekt de meeste publiciteit. En dan valt het wel op dat Xi er niet bij is.

 

Waarom is hij er niet bij?

Dat is gissen, maar de meest voor de hand liggende reden is Corona. Geen enkel lid van het staand comité van het politbureau heeft sinds de uitbraak in januari 2020 China verlaten. En dus ook Xi niet.

Zolang China zelf een restrictief Coronabeleid voert, zou het een raar signaal aan de bevolking zijn als de leiders wel de hele wereld over vliegen en zich tussen grote groepen mensen bewegen. De Chinese overheid houdt immers vol dat het Corona in eigen land onder controle heeft en dat de grootste bedreiging is dat reizigers uit het buitenland het virus mee naar China brengen.

Daarnaast speelt bezorgdheid over de gezondheid van Xi een rol. Hij heeft een belangrijk programma voor de boeg, zoals het Plenum volgende week, waarin de top van de communistische partij bij elkaar komt en het voorbereiden van het belangrijke partijcongres van 2022 op de agenda staat. Begin februari zijn de Olympische Winterspelen waar China de wereld een vlekkeloze show wil laten zien en geen herstellende leider.

En laten we wel zijn: Xi is 68 jaar. Al is hij gevaccineerd, hij loopt als oudere meer risico op serieuze gezondheidsklachten mocht hij besmet raken. Met geen opvolging in zicht zou dat een acute leiderschapscrisis veroorzaken.

 

Hoe hebben andere landen op zijn afwezigheid gereageerd?

Met teleurstelling. China is de grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld (maar ook het land met de meeste inwoners - per capita ziet het er al een stuk genuanceerder uit). Een productieve klimaatconferentie is niet goed denkbaar als een van de hoofdrolspelers ontbreekt.

De Amerikaanse president Joe Biden maakte er een showtje van. "Ik denk eerlijk gezegd dat China een grote vergissing heeft begaan door niet te komen opdagen. De rest van de wereld kijkt naar China en zegt: Nou, wat dragen zij eigenlijk bij? En ze missen een mogelijkheid om anderen in de wereld en hier [op de conferentie] te beïnvloeden."

"Wij zijn wel gekomen", vervolgde hij. "En door te komen hebben we een grote invloed op de manier waarop de wereld naar de Verenigde Staten en hun leidersrol kijken."

Biden probeerde Xi's afwezigheid dus te verzilveren en dat is hem van harte gegund, want China deed niet anders toen zijn voorganger Trump ontbrak bij allerlei internationale gremia. Maar diep van binnen zal Biden het jammer hebben gevonden, want hij neemt de klimaatverandering zeer serieus en weet dat de VS en China elkaar nodig hebben om werkelijk iets te bereiken.

 

Is China nog met nieuwe beloftes gekomen?

Eigenlijk niet. Xi stuurde een geschreven verklaring naar de conferentie die online is gepubliceerd. Daarin herhaalde hij de grote belofte die China eerder deed: een piekuitstoot van broeikasgassen voor het jaar 2030 en daarna moet China klimaatneutraal zijn in 2060. Xi benadrukte dat China zich aan die belofte gaat houden.

Hij riep landen op meer te doen om klimaatverandering een halt toe te roepen en bovendien zouden rijke landen opkomende economieën behulpzaam moeten zijn stappen te zetten.

Vóór de conferentie had China al aan de VN bevestigd dat het zijn inspanningen op het gebied van wind- en zonneënergie gaat opvoeren. In de marge van de conferentie committeerde de Chinese regering zich aan een nieuw internationaal initiatief voor het stoppen van kappen van bos medio 2030. Maar geen groot gebaar of ambitieuzere doelstellingen dus.

 

Hoe moeten we dat duiden: heeft China genoeg beloftes gedaan?

Sommige anlisten komen tot die conclusie. En het zou heel goed kunnen dat China even pas op de plaats maakt. In Beijing is men sceptisch over de grote beloftes die andere wereldleiders doen, maar waar vooralsnog weinig vaart in de uitvoering wordt gemaakt. Het was natuurlijk niet voor niets dat het Chinese ministerie van buitenlandse zaken woensdag op Biden reageerde met de verklaring dat "daden belangrijker zijn dan woorden".

Hier speelt een cultuurdingetje: Westerse leiders zijn gewend op het wereldtoneel grote uitspraken te doen over het einddoel en zich daarna pas in de details van de uitvoering te verdiepen. In China is het spiegelbeeldig: men houdt zich publiekelijk op de vlakte over de doelen en het tijdspad, maar is voortvarend in de uitvoering. China loopt op papier achter, maar heeft het idee dat het uiteindelijk misschien voor de muziek gaat uitlopen.

Maar er is ook een andere verklaring mogelijk. Xi wilde niet persoonlijk naar Glasgow komen, maar had wel gesondeerd de conferentie met een videoboodschap te willen toespreken. Dat hebben de Britse organisatoren geblokkeerd. Of je komt zelf, of je kunt alleen een brief sturen.

Op dat principe maakten ze vervolgens zelf een uitzondering voor koningin Elizabeth, die wegens gezondheidsredenen op het laatste moment niet naar Glasgow kon komen. Vanuit Britse PR volkomen logisch, maar inhoudelijk onbegrijpelijk. Had men nou voor China als grootste uitstoter van broeikasgassen niet zo'n uitzondering kunnen maken?

Want hoe werkt dat bij wereldleiders en zeker bij Chinese leiders? Men komt nooit met lege handen. Ze willen voor de bühne goede sier maken en sparen goed nieuws op totdat ze zelf kunnen schitteren. Denk je nou echt dat Xi significante stappen bekend had laten maken door zijn klimaatgezant Xie? Zo bezien hebben de Britten hun eigen teleurstelling georganiseerd.

Hoe het ook zij, het aanpakken van de klimaatcrisis zal in de praktijk voor alle landen weerbarstig zijn. Ook voor China.

 

UPDATE - Op de laatste woensdag van de conferentie hebben China en de VS onverwacht een gezamenlijke verklaring uitgebracht. Daarin wordt nog eens de noodzaak benadrukt van concrete maatregelen om de klimaatverandering een halt toe te roepen. Beide landen deden geen nieuwe toezeggingen. De enige concrete afspraak is dat zij een werkgroep weer aan het werk zetten. De afspraak is dan ook niet zozeer hoopgevend voor iedereen die zich om de klimaatcrisis bekommerd, alswel een teken dat de twee supermachten bereid zijn samen te werken op gebieden waar zij een gemeenschappelijk belang hebben. 

 

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!

woensdag 3 november 2021