Vijf vragen over Biden, Taiwan en China

Wat zei Biden precies?

De Amerikaanse president was deze week in het Verre Oosten, op bezoek bij twee belangrijke bondgenoten Zuid-Korea en Japan. Tijdens zijn bezoek aan Tokio was er ook een ontmoeting met de leiders van de zogeheten Quad-landen.

Quad is een samenwerkingsverband van vier landen in de Indo-Pacific: Japan, India, Australië en de Verenigde Staten. Het gaat dan om samenwerking op allerlei gebied, maar veiligheid is een belangrijk thema. De VS mogen dan de handen vol hebben aan de kwestie Oekraïne, dat betekent niet dat China, prioriteit nummer 1 van Amerika's buitenlandse beleid, van de radar verdwenen is.

Tijdens een gezamenlijke persconferentie met de Japanse premier Fumio Kishida werd Biden maandag gevraagd of hij bereid was Taiwan militair te verdedigen in het geval van een Chinese invasie. Biden antwoordde toen: "Ja, dat is de toezegging die we hebben gedaan." Die quote haalde wereldwijd alle kranten en journaals.

Hield Amerika niet altijd in het midden wat ze zouden doen om Taiwan te beschermen?

Klopt. Nadat de VS in 1979 de Volksrepubliek China erkenden, werd tegelijk afgesproken dat Amerika het Eén China-beginsel aanvaart. Volgens dat Chinese uitgangspunt behoren Taiwan en het Chinese vasteland tot één natie. Als onvermijdelijk gevolg daarvan trokken de VS de erkenning van de Republiek China (Taiwan) in.

Om Taiwan niet helemaal aan zijn lot over te laten (en anti-communisten in het Congres de wind uit de zeilen te nemen) werd datzelfde jaar de Taiwan Defence Act afgekondigd. Daarin beloven de VS om Taiwan van voldoende militaire middelen te voorzien zodat het zichzelf tegen een Chinese invasie kan verdedigen. Op basis van deze wet verkoopt de Amerikaanse regering sindsdien wapens aan het Taiwanese leger.

In de Taiwan Defence Act wordt echter met geen woord gerept over Amerikaanse militaire bijstand in het geval van Chinese agressie. Opeenvolgende regeringen hebben altijd zorgvuldig in het midden gelaten wat de Amerikaanse reactie zou zijn als het er echt op aankomt. De doctrine heeft zelfs een eigen label gekregen: strategische ambiguïteit. Ofwel: bewuste onduidelijkheid.

De logica hierachter is dat het niet alleen Chinese leiders in het ongewisse moet laten hoe de VS zullen reageren, maar ook de Taiwanezen ervan moet weerhouden al te drieste dingen te doen die een Chinese militaire reactie kan uitlokken. De doctrine werkt dus twee kanten op en zorgt ervoor dat de Amerikaanse regering zijn handen vrijhoudt door geen verplichtingen aan te gaan.

Dus Biden heeft met die doctrine gebroken?

Als je alleen naar het fragment luistert, lijkt Biden volkomen duidelijk. Maar er valt wel wat op af te dingen. Op een inleidende vraag antwoordde Biden nog dat er geen wijziging is in het Amerikaanse Taiwan-beleid tot nu toe. En zijn woordvoerders haastten zich na afloop om juist dat element te benadrukken.

Ook verwees Biden in zijn antwoord direct naar een eerder gedane toezegging. Ook dat duidt erop dat hij aan de Taiwan Defence Act refereerde, tenzij er een overeenkomst is tussen de VS en Taiwan waar wij geen weet van hebben. Maar dan zou Biden er niet publiekelijk over zijn begonnen.

Het is kortom aannemelijk dat Biden geen beleidswijziging aankondigde. Al geef ik direct toe dat het de derde maal is dat Biden lijkt te zeggen dat Amerika militairen zal sturen als het op een Chinese invasie van Taiwan aankomt (en zijn woordvoerders dat vervolgens direct ontkennen). Eerder deed hij dat in augustus en oktober vorig jaar.

Waarom zou Biden zich tot drie maal toe verspreken over dit belangrijke onderwerp?

Misschien was het geen verspreking, maar een omfloerste verduidelijking. Voor de hand ligt dat er een verband is met de Russische invasie van Oekraïne. Daarvan wordt in Washington verondersteld dat Beijing met belangstelling de westerse reactie volgt, om daar lering uit te trekken in het geval van een 'hereniging' met Taiwan. Als het westen niet of onvoldoende op Ruslands agressie reageert, zou dat de drempel voor China verlagen om Taiwan gewapenderhand in te nemen.

Toen Biden in augustus 2021 zich voor het eerst stellig over Taiwan leek uit te laten, was er net een periode achter de rug van Russische troepenopbouw aan de grens met Oekraïne. En hoewel de troepen toen naar huis gingen, bleef veel materieel op zijn plek. In oktober, toen Biden zich nogmaals over militaire steun aan Taiwan uitliet, was Rusland juist voor de tweede maal begonnen grote aantallen troepen samen te trekken aan de grens.

Biden leek ook naar dit verband te verwijzen in zijn antwoord op de eerste vraag over dit onderwerp op de persconferentie: "Het is belangrijk dat Poetin op lange termijn een hoge prijs betaalt. [...] Welk signaal zendt dat aan China over de kosten om te proberen om Taiwan gewapend in te nemen?" Later herhaalde hij dit in min of meer gelijke bewoordingen.

Biden wilde vooral een signaal afgeven dat hij de prijs voor Beijing zo hoog mogelijk wil maken, zonder zich vast te leggen op Amerikaanse militaire interventie. Strategische ambiguïteit in extremis dus. De vraag is dan over welke militaire steun hij het precies heeft. Alleen wapenleveranties, zoals die in de Taiwan Defence Act zijn afgesproken, of ook inlichtingen, bijstand in cyberoorlogsvoering en militaire trainingen, zoals de VS die aan Oekraïne levert? 

Welke lessen zal China trekken uit de Oekraïne-oorlog?

Hoewel een Chinese invasie van Taiwan niet dichtbij lijkt -Biden zei dit voorlopig ook niet te verwachten-, zal men ongetwijfeld nauwgezet volgen hoe dit geopolitieke spel wordt gespeeld. In Beijing ziet men natuurlijk ook dat het westen (China's belangrijkste handelspartners) betrekkelijk eensgezind met sancties en militaire leveranties hebben gereageerd (en de meerderheid van landen zich afzijdig houdt).

Maar er is waarschijnlijk een veel belangrijker les die de Chinezen zullen trekken. Het zal ze niet zijn ontgaan hoe ongelooflijk moeizaam het Russische offensief vordert en met welk verlies aan mens en materieel dit gepaard gaat. Chinezen zijn al geen avonturiers, maar dit zal ze extra voorzichtig maken. Want economische sancties kan en wil China verdragen, maar een militaire mislukking bij de zo vurig beleden hereniging van Taiwan kan de eenpartijstaat aan het wankelen brengen.

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!