Xinnian kuaile: gelukkig Chinees nieuwjaar
Het Chinees Nieuwjaar is het belangrijkste feest voor alle Chinezen. Op vrijdag 16 februari breekt het Jaar van de Hond aan.
Waarom vieren Chinezen een eigen nieuwjaar?
China kent een eigen kalender gebaseerd op de maancyclus. Volgens die kalender begint het nieuwe jaar op de tweede nieuwe maan na de zonnewende; dit jaar op vrijdag 16 februari.
De Chinese kalender speelt in het dagelijks leven een steeds kleinere rol. Het is niet handig om twee systemen naast elkaar te hanteren en China heeft in 1912 de internationale (Gregoriaanse) kalender overgenomen.
Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Chinese kalender ook niet altijd even praktisch is; een jaar kent twaalf maanden van 29,5 dagen (=een maancyclus). Daarom heb je eens per drie jaar een hele schrikkelmaand nodig om niet uit de pas te gaan lopen met de seizoenen die op de zonkalender zijn gebaseerd. Afgelopen jaar had zo'n tussenmaand (23 juli tot 21 augustus) en kende dus 384 dagen!
Hoewel de Chinese kalender in het dagelijks gebruik geen praktische functie meer heeft, speelt die nog wel een belangrijke rol bij het vaststellen van de data van traditionele Chinese feestdagen en bij de astrologie.
Maar Chinees Nieuwjaar is toch nog wel belangrijk?
Absoluut, het is het belangrijkste feest voor Chinezen. Het wordt ook wel het Lentefestival genoemd, omdat rond deze tijd de natuur begint te ontwaken. Chinezen beschouwen het nieuwe jaar in meerdere opzichten als een nieuwe start: het huis wordt voor de jaarwisseling opgeruimd, je koopt nieuwe kleren en schulden worden afbetaald.
Het is een echt familiefeest en dat betekent in een land als China dat honderden miljoenen mensen op reis gaan om hun familie te zien. Veel migrantarbeiders zien hun ouders, hun vrouw en hun kinderen alleen in deze periode. Dat betekent dat het wekenlang een chaos is op vliegvelden, trein- en busstations en op de weg. Soms spreekt men wel spottend van de Grote Trek, maar die twee miljoen gnoes, zebra's en gazelles die ieder jaar door de Serengeti trekken vallen in het niet bij de mensenmassa die tijdens deze feestperiode door China trekt.
Chinees Nieuwjaar is één van de twee periodes dat iedereen verplicht een week lang vrij is, de zogeheten Gouden Week. In de praktijk zijn veel mensen veel langer vrij dan die zeven dagen, al was het maar omdat het onmogelijk is om alle reizigers ondanks de inzet van extra treinen, vliegtuigen en alles wat rijdt in zo'n korte periode te vervoeren.
De feestperiode eindigt officieel op de vijftiende dag van het nieuwe jaar met het Lantaarnfestival. Daarna gaan scholieren en studenten weer aan de slag.
Hoe viert een Chinees oud en nieuw?
Bij voorkeur met zijn familie. Er wordt gegeten, traditioneel dumplings (jiaozi) en ook vaak vis; het een staat voor een lang leven en de ander symboliseert overvloed.
Er worden cadeautjes uitgewisseld, soms rode envelopjes met een geldbedrag. Op oudjaaravond staat in veel Chinese huiskamers het CCTVNieuwjaargala aan. Dit is het bestbekeken tv-programma ter wereld met zo'n 700 miljoen kijkers. Niet dat de Chinezen er erg enthousiast over zijn; er is ieder jaar veel kritiek op het programma en op sociale media wordt er veel gelachen over het oubollige karakter van de show.
En natuurlijk wordt er om middernacht vuurwerk afgestoken om kwade geesten te verdrijven. Net zoals vorig jaar proberen veel steden het afsteken van vuurwerk te beperken, maar daar laat de gemiddelde Chinees zich weinig gelegen aan liggen.
Omdat het een van de weinige periodes is dat Chinezen een paar dagen achter elkaar vrij zijn, grijpen veel mensen de gelegenheid aan toeristische uitstapjes te maken. Het kan nu dus erg druk zijn bij toeristische trekpleisters.
Hoe zit het met de Chinese astrologie?
Anders dan de westerse horoscoop met zijn twaalf sterrenbeelden in een jaar, kent China zijn eigen astrologie op basis van een dierenriem van twaalf tekens. Ieder maanjaar heeft zijn eigen teken en na twaalf jaar begint die cyclus weer opnieuw.
Vrijdag begint het Jaar van de Hond. Van personen die geboren zijn in het Jaar van de Hond (2018, 2006, 1994 etc) wordt aangenomen dat ze eerlijk, vriendschappelijk en betrouwbaar zijn. Ze zijn beschermend, loyaal en rechtvaardig. Zij zijn ook intuïtief, kunnen goed oordelen of mensen een goed karakter hebben en goed inschatten hoe iemand is. Zoals bij alle tekens zijn er ook negatieve aspecten: honden kunnen koppig zijn, overdreven reageren, hebben een tikje hoge dunk van zichzelf en kunnen daardoor in de problemen komen. Veel Chinezen denken dat honden een beetje huismus en familieziek zijn.
Om het nog ingewikkelder te maken kent de Chinese astrologie naast de twaalf tekens ook nog vijf elementen. Voor komend jaar is dat aarde. Aarde honden zijn communicatief, serieus en voelen zich verantwoordelijk in het werk
Kan ik ook in Nederland iets meekrijgen van Chinees Nieuwjaar?
In de steden met een grote Chinese gemeenschap worden zaterdag festiviteiten georganiseerd en soms vieren lokale Chinese restaurants het feest ook.
Dit jaar is er een leuk programma opgetuigd in Rotterdam. Op verschillende plekken in de stad worden culturele, culinaire en muzikale activiteiten georganiseerd. Dansende draken en leeuwen keren terug tijdens de traditionele kleurrijke parade op en rond de West-Kruiskade, er is een vuurwerkshow, door de hele stad staan beelden van honden en de chefs van Las Palmas runnen de Peking Express: een rijdend restaurant in een van de oudste trams van Rotterdam. Het festival is gratis toegankelijk. Meer info op deze site.
Meer weten over Chinees Nieuwjaar en jiaozi maken? Kijk dan ook naar mijn vlog.
