Handel in neushoorn en tijger weer verboden

Vorige maand verraste China nog met een verruiming van het verbod dat sinds 1993 van kracht was. Beijing openbaarde op 29 oktober quota's voor het gebruik van neushoornhoorn en tijgerbotten voor onderzoek, medicijnen en culturele voorwerpen, mits de producten afkomstig waren van dieren die in gevangenschap waren gefokt.

Dat leidde tot een storm van kritiek van internationale natuurorganisaties. Zij vinden dat alleen een totaalverbod effectief valt te handhaven. Uitzonderingen leiden tot fraude met herkomstpapieren, waardoor de jacht op wilde dieren in de praktijk wordt voortgezet. Volgens het Wereld Natuur Fonds leven er nog maar 3.900 tijgers en 29.000 neushoorns in het wild.

Drie verboden

Maar ook in eigen land was er de nodige kritiek. Veel internetgebruikers spraken hun verbazing uit over de beleidswijziging. Zij vroegen zich af waarom de wet gewijzigd zou moeten worden en waarom geld verdienen boven het beschermen van bedreigde dieren zou moeten gaan. En trouwens: wie geloofde er eigenlijk nog in het vermalen van botten en hoorns voor gezondheidsredenen?

En zie, na twee weken schort het kabinet de wijziging voor onbepaalde tijd op, op basis van niet nader gespecificeerd onderzoek. De drie strikte verboden zijn daarmee weer van kracht, aldus een maandag geopenbaarde verklaring: het verbod op in- en uitvoer, het verbod op de (ver)koop, bezit en transport en het verbod van gebruik voor medicijnen. Onbekend is wanneer een definitieve beslissing wordt genomen, maar in dit geval lijkt uitstel ook tot afstel te leiden.

Traditionele Chinese Medicijnen

In Azië bestaat wijdverbreid bijgeloof dat poeder van de hoorn van de neushoorn en de botten van tijgers geneeskrachtige werking bezitten. Het is overal goed voor: tegen de griep, reuma, kanker en natuurlijk als lustopwekkend middel. De werking ervan is echter nooit wetenschappelijk aangetoond. Tot het verbod was China met zijn enorme bevolking een majeure afzetmarkt.

Wat mogelijk een rol heeft gespeeld bij de plotselinge beslissing het gebruik van neushoorn- en tijgerdelen weer toe te staan is de herwaardering van traditionele Chinese medicijnen (TCM). Ook China kampt met snel groeiende zorgkosten. Drie jaar geleden kondigde de Chinese overheid een campagne aan om traditionele medicijnen en behandelmethodes te promoten. Omdat TCM relatief goedkoper is dan westerse medicijnen, kan ze medische behandeling voor gewone mensen beschikbaar te maken, is de gedachte. De overheid ziet zelfs wel kansen als exportproduct.

Zwarte markt

Vijfentwintig jaar na de afkondiging van het totaalverbod zijn er nog steeds circa tweehonderd tijgerparken in China. Zij houden naar schatting zesduizend tijgers in gevangenschap. Verhalen gaan dat zij voor de juiste prijs aan de zwarte markt verkochten. Ook zouden zij iedere keer als een tijger een natuurlijke dood stierf het beest in de vriezer stoppen in de hoop dat het verbod ooit zou worden afgeschaft. De afgelopen twee weken zaten de eigenaren van de bevroren tijgerlijken er op papier even warmpjes bij.

Ik bezocht een paar jaar geleden zo'n park in Guilin. Het was een nogal trieste bedoening, om die prachtige dieren bij elkaar door modderige verblijven te zien sjokken. Naast tijgers worden er ook vaak beren gehouden voor hun gal. De handel daarin is nog altijd legaal in China.

Meer weten over Traditionele Chinese Medicijnen en hun werking? Lees dan het interview dat ik vorig jaar had met Jan van der Greef, die aan de Universiteit Leiden onderzoek doet naar TCM.